Cep telefonları artık adanın tarafında kullanılabilecek. Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile Rum Yönetimi Lideri Nikos Anastasiadis arasında yapıldı. Açıklamada, güven artırıcı bu önlemin iki taraf arasında diyalog güven ve iş birliğinin önemi dikkatlerden kaçmadı. Güney ve Kuzey’de GSM şirketlerinin birleşmesi ile yapılacak görüşmelerde roaming işeyecek. Turkcell hatları ile Güney’de roaming açarak yapılacak görüşmelerin dakikası 4.00 TL olarak belirlendi.
İki taraf arasında yapılacak olan telefon görüşmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? Artık telefonlar iki tarafta da çekecek. Yapılacak olan bu görüşmelerin fiyatları nasıl değerlendiriyorsunuz? Biz sorduk vatandaş yanıtladı.
Hüseyin Esengin (Taksici) :
Soru : Rum tarafında yapılacak olan telefon görüşmeleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Cevap: İki toplumun birleşmesi açısındansa biraz zor gibi ama olsa iyi olur sonuçta iki toplum arasında bayağı zorluklar çektik. Tabi ki herkes barış olsun ister. Daha iyi ir ülke olsun ama görüşmelerden tam olarak ne sonuç çıktığını tam bilmiyoruz. Onun için çok fazla yorum yapamayacağım.
Soru: Yıllardan beri bunun olacağı konusunda sinyaller verilirken olacağını bekliyor muydunuz?
Cevap: Telefon açısından bakıldığında en azından iyi bir şey olmasına sevindim. Ayrıca Rum tarafına gittiğimizde telefonlarımız açık olacak ve biraz da pahalı olacak bu görüşmeler. Rum tarafı yabancı bir ülkeymiş gibi sayıldı. Bu eşitsiz fiyat dağılımı iki tarafı da uzaklaştırdı. Ama telefonlarla görüşmek iyi oldu. Sonuçta Lefkoşa dışına çıktığımızda GSM operatörleri çekmediğinden dolayı telefonlar gidiyordu. Şimdi Larnaka’ya gidip yolcu aldığımda bu defa müşterilerime ulaşacağım. Onunda bana olan ulaşımı kolay olacak. Açıkçası denenecek ve göreceğiz sonucunun nasılolacağını.
Mustafa Depreli (Taşımacılık):
Soru: Rum tarafıyla yapılacak olan telefon görüşmeleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Cevap: İyi güzel bir şey olacak ama geçen gün ben oradaydım bir gün önceydi sanırım Lefkoşa’dan o tarafa geçtim ve çekmedi.
Soru: Daha GSM şirketleri ile görüşme halindeler ilk defa olarak Akıncı ve Anastasiadis arasında görüşme yapıldı. Peki fiyatlar konusunda ne düşünüyorsunuz?
Cevap: Eşit şartlarda görüşülmesi gerekiyor. Onlar bizden üstün değil. Şimdi 60 yıllarından beridir Rum bizi bir basamak yukarı kandırıyor. Günler ilerledikçe bu konu aynı kalmak suretiyle devam etmeyi kesmedi. 2004’te kapılar açıldı. Yine eksikliği ile açıldı kapılar. Mesela geçen gün Larnaka’da otobüse saldırdılar. Bizim otaraftan çok yolcumuz geliyor. Direk uçuş olduğu için yabancılar hep oradan yolcuyu bu tarafa yolluyorlar. Bizdeki oteller onlarda yok. Devamlı suretle truzim acenteları buraya yönlendiriyorlar. Larnaka’dan geldiğinde bizim arabalarda yolcu almak isterken kaşı taraf bırakmıyor. Onların arabaları ellerini kollarını sallayıp gelip dönerlerken biz gittiğimizde sorun çıkartıyorlar. Bu 2004’te Rumlar bizi kandırdılar. Taksileri bırakıp dolmuşları yedi kişilik falan otobüslerle geliyorlar. Şöyle de bir söylemleri var yalnızca Kıbrıs Türkünü alacaksın. Bu insanları toplayıp gelip gezeceksin daha sonra geri döneceksin. Yabancıyı arabaya koyduğun zaman geçemezsin. Bunların düzelmesi lazım orada bizi kandırdılar. Hani bunu Akıncının Anastasiadis’e sunması lazım. Bir komisyon kurulması lazım ve onların ulaştırma bakanlığına dilekçe verilecek gerekirse avukat tutulacak ve bu konu tartışılacak aksi takdirde eski günlere dönüş olacak. Eğer ki barış istiyorlarsa her şeyin eşit ve üzgün olması gerekiyor. Evet onlar bizden daha fazla fakat bizde burada yaşıyoruz. Şimdi telefonlar ben dört kullanacağım o 1.32 e neden böyle? Gerçi biz yine bu sistem açılmasa Türkiye’den gelecek yine aynı paraya gelecek. Ama şimdi kısaltılacak birde aynı şey olacak. O nasıl ödeyecekse bizde o şekilde ödeyeceğiz. Onların arabaları geliyor ve sigortayı otobüse sigortayı çıkartıp doğru geçiyor. Kendi yolcusunu indirdiği zaman icabında arabayı bırakır ertesi gün yine yolcusunu alıp turlarını yapıp geri döner. Eee onun arabası buraya gelirse bizim arabalar Larnaka’dan alacak bizde neden hepsini almak olanı yapacağız herkes kısmetiyle işlerini halletmeli. Onlar otobüsleri bırakmıyorlar. İleri ki günde ne olacak? Farz etki birisi gidip kapılardan geçti daha sonra o ona vuracak diğeri de ona vuracak kavga dövüş. Eski Rum’da böyleydi. Bizim onlara aylık olarak verdiğimiz para yüz bin EURO yu buluyor. Aylık o tarafa giden para yüz bin EURO. Gidiyor mutlaka alış verişe gerçi onlarda geliyor ama bizimkiler daha çok gidiyor. Çünkü orada KDV oranları düşük ve gümrükte olmadığı için bizden biraz daha düşük ama o da bazı şeylerde. Mesela burada ekmek 8 ya da 10 lira orada 6 lira yani 1 EURO. Şuan Euro bu fiyatta olduğu için 1 lira. Neden böyle oluyor? Bizimkiler azı az bulmazlar. Tez vakitte zengin olmak istiyorlar. Öncelikli olarak bunların düzelmesi lazım. Ama Akıncı’nın üzerinde en fazla durması gereken Larnaka konusunda durması lazım. En fazla bunun üzerinde durup direnmesi lazım. Bu düzelmezse ileriki günlerde kötü şeyler olabilir.
Ethem Düzen (Esnaf):
Soru: Biliyorsunuz ki Rum tarafında eskiden telefonlarınız kapıyken görüşme yapamıyordunuz. Bunun üzerine Akıncı ve Anastasiadis’in bu konuyla ilgili yaptığı telefon görüşmesi hakkında ne düşünüyorsunuz?
Cevap: Zaten bir çok şey ortak özellikle esnaf olduğumuz için bütün pazarlarda da dikkatimizin çektiği bir şey var. Eskiden Rumlar bu tarafa çok geldiği için kalabalık oluyorduk. O tarafta alışveriş yaptığımız daha ucuz ettiği ve daha büyük şeylerde ucuz olan şeyler var o tarafa gittiğimiz de tabi iletişim sıkıntısı var. Bu adanın iki toplum olduğunu düşünürsek orada olması gereken bir şeydi. Tabi Rum tarafının peyder peyi masadan kazandıklarının ve masalardan sürekli kaçmasının yavaş yavaş kapıların açılması ne bileyim Maraş’ın açılması bir sürü şeyle bir şekilde bunları aşması lazım. Artık ben şuna inanıyorum iki halkın marjinal kesimlerini söylemiyorum ama mesela iki halkında siyasi değil de ticari olarak siyasilere daha fazla baskı yapılması gerektiğini ve bu durumların aşılması gerekiyor. Ben olumlu buluyorum.
Soru: Orada yapılan telefon görüşmelerinde ki fiyatlar konusunda ne düşünüyorsunuz?
Cevap: Fiyatlar konusunda tabi ki onların Avrupa birliğinde Euro ile alıveriş yapmalarından dolayı biz bu tarafta onlara cazip geliyoruz ama özellikle de buradaki esnaf arkadaşlarımdan şu konuda uyarmak istiyorum. O tarafın çok elit kısımları bu tarafta alışverişe gelmiyor. Sadece kumarhane yada otellere gitmesin. Alışverişe gelen kesim belli bizim bunların sayısını arttırmamız gerekiyor. Onu da nasıl arttırmamız gerekiyor. Dürüst esnaf olarak arttırmak gerekiyor. Örneğin 30tl ye bir t shirt satıyoruz bunun karşılığı 5 Euro şimdi kurun dalgalanmasından dolayı bu zaman zaman 4 Euroya da düşebiliyor. Ama bizim esnafımız onu 5 Euroya yuvarlıyor. Bunu iletişimden bahsediyoruz cep telefonundan kuru görebilen vatandaş var. Bir şey benim dikkatimi çekiyor müşteri geldiği zaman ya da başka ülkelerden müşteri geldiğinde kuru direk telefondan çıkarıp canlı bir şekilde KKTC merkez bankası canlı verilerinde onlara bakıp o şekilde söylüyorum. Kur yükseldiğinde Euro yükselip düştüğünde bunu karşı tarafa söylememiz gerekiyor. Çünkü buradaki insanlarda bunun farkındalar. Esnaf olarak bunu kaçırmamamız gerekiyor. Bunun içinde devletten teşvik almamız gerekiyor. Teşvik derken devletinde bunu desteklemesi gerekiyor. Bunun denetlemelerini yapmalı oradan gelen vatandaşı burada nasıl tutabiliriz daha fazla nasıl burada kalabilir. Korkarak geliyor markanın etiketini oradan söküp gidiyor veya biran önce döneyim diye gelen insanlar var bunu aşmamız lazım. Ben Karadenizliyim ben Rumca biliyorum. Çünkü Karadeniz’in belli kısımları Rumca biliyorlar. Ben burada o insanlarla konuştuğumda çok şaşırıyorum. Yıllar önce 1993’te Girne’de bana bir müşteri gelmişti. O müşterim Karedeniz gezisine gidiyordu gittiği gezide yaylalara gidiyor fakat bilgisi değil. Kıbrıs halkının bir bilgisi yoktu o zaman artık dünya globalleşti o zamanlarda adam Karadeniz’e gidiyor ve benden kısa pantolon alıyor. Dedim ki ben size yine vereyim istediğiniz ürünü fakat oraya gittiğiniz zaman çok üşüyeceksiniz. Çünkü ben Karadenizliyim oradaki yaylalar soğuk. Bu mevsimde bile olsa temmuz ayıydı oralar soğuk. Adam beni dinleyerek bir iki bir şey kalın aldı ve döndüğünde bana teşekkür etti. Şimdi bizim güneydeki insana bu şekilde davranmamız lazım. Bu şekilde karşılıklı güvenin olduğu zaman iki tarafın birbirine güve duygusu daha kolay olacaktır. Burada o inanlar nasıl daha fazla kalır ona bakmak lazım onu yollarını aramamız lazım ve onların burada daha fazla para harcamalarını sağlamamız lazım. Çünkü biz onlara göre daha fazla çok ucuzuz ve ben bunun güneydeki halkın çok bildiğini düşünmüyorum. Örneğin bir elma bizde 5 lira 6 lira iken orada 5 Euro yani beş kilo alacağına adam orada bir kilo alabiliyor. Bu avantajlarımızın kullanıldığını düşünmüyorum. Bu tür şeyler araştırılmalı biraz daha geliştirilmeli. Sadece sığ alanlara değil Lokmacı kapısı değil belirli yerlerde değil. Bunu ada geneline nasıl yayabiliriz onu düşünmek lazım.
Turan Tuluhan (konfeksiyoncu):
Soru: Rum tarafında yapılacak olan telefon görüşmeleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Cevap: 4.5 tl gibi bir şey dakikası şuan 5 dakika konuşsan 20 tl yani burada kazanan mobil şirketler olacak. Halın burada herhangi bir kazancı yok. Biz Rum tarafına geçtiğimiz zaman bizim Rum kartlarımız var. Rum kartlarıyla orada detaylı bir şekilde konuşuyoruz. 10 Euroya yaklaşık 60 tl ye ben 100 dakika yakın konuşuyorum. Yaklaşık Rum’un kartıyla 1.5 tlye konuşurken bu yapılan uygulamayla birlikte ben kendi Türk hattımı kullandığımda 4.5 tl kullanmış olacağım arada üç kat fark var. Önce bunu düşünsünler ve ona göre yapsınlar. Bu yapılan uygulama tamamen mobil şirketleri kalkındırmaktır. Burada kazançlı çıkan Telsim ve Turkcell’dir. Halk burada tamamen yine soyulacaktır.
Soru: Bu durumu siyasi yönden eleştirmek gerekirse ne söylemek istersiniz?
Cevap: Bu konuyla ilgili iki taraflı görüşmeler var. Siyasi olarak baktığımızda buradaki telefon mobilciliği uydu sitemine bağlanıldığında İngiltere ve Avrupa’da hep uydu sistemine dayalıdır. Bizim maalesef sistemimiz daha çok Türkiye odaklı bir sistemdir. Bu Türkiye odaklı bir sistem olduğu için fiyatta tabi ki daha farklı olur. Uygulama daha farklı olur onlar Avrupa Birliği’nden olduğu için her şeyden faydalanırlar gerekli uydu indirimi olur, gerekli farklı farklı alıcılardan farklı farklı vericilerden kaynaklanırlar. Ama bizi Türkiye’ye bağımlı olduğumuz için ve uydularımız detaylı bir şekilde yaygın olmadığından dolayı bizde daha pahalıdır. Bugün Euro bazında size söylüyorum ben 10 Euro 64 tl ve ben bu fiyata 100 dakika konuşuyorum. Rum kartı bana göre daha cazip geliyor. Çünkü 1.5 tl bile değil. Düşünün bu uygulama ile siz 4.5 tl ye konuşacaksınız. Arada üç kat fark var tam üç kat. Bugün devlet mobil şirketler ile çalışıyor. Burada o devlette kendi karını düşünüyor. Burada 4.5 tlnin nereden baksan bunun çoğu vergi ve devlette buradan faydalanıyor. Devlet bir yandan halka kaşıkla verirken bir yandan halktan kepçeyle geri alıyor. Bugün ben Rum Tarafına gittiğimde bu uygulama kullandığı zaman ben kendi kartımı kapatırım orada hiç kullanmam. Çünkü 4.5 tl ye ben 5 dakika konuştuğum vakit 20tl oluyor. Bugün asgari ücret bazında düşündüğümüzde bir insan 128 tlye çalışır beş dakika 128 tl yaklaşık 20 dakikalık bir konuşma oluyor. Ben bütün gün çalışacağım bu sıcağın altında 25 dakikalık konuşma için mi? Bu mantıksız çok yapılacaksa dünyaya genelinde uydu sistemine baksınlar nasıl daha uyguna faydalanabilir daha sonra bu konu tekrardan gündeme gelebilir. Türkiye’de 5g sistemi var biz hala 3g kullanıyoruz. Madem ki bir şeyler yapmak istiyorlarsa bunları yapsınlar. Rum tarafında konuşmayı ayarlıyorlar ben daha önceden de konuşuyordum ve aynı parayı veriyordum. Burada tamam devlet kayıt altına alacak burada mobil şirketlerle Turkcell ve Telsim ile işbirliği içerisinde. Yarısını o alacak yarısını o alıp paylaşacaklar. Burada yine kaybeden halktır.
Adem Uçar ( oto lastik) :
Soru: İki taraf arasında yapılacak olan telefon görüşmeleri hakkında ne düşünüyorsunuz? Fiyatlar sizi nasıl etkileyecek?
Cevap: Fiyat konusunda hemen hemen aynıymış öyle duydum. Uzun süreden sonra yapılan bir anlaşmadan sonra daha makbul bir fiyat olması gerekiyor. Çünkü düşünsene ne kadar zamandır konuşuluyordu bu konuyu bir sonuca ulaştırmak istiyorlardı. Bir sonuca ulaştılar ama günün sonunda bu seferde fiyatlar yüksek.
Soru: Bu sonuçtan memnun musunuz?
Cevap: Tabi ki memnun değilim. Oraya gidip gelen arkadaşlarım var onlarda fiyatların yüksek olduğunu söylediler ve bu durumdan memnun değiller. Zaten bizi istemediklerinden dolayı bunun siyasi olarak ta düşünüyorum. Çünkü oldu bitti gibiye getiriliyor ve bizi istemiyorlar. Bizi sürekli masadan kaçan taraf olarak gösteriyorlar. Oysaki masadan problemli olarak masadan kalkan taraf olarak onlar görünüyor. Birde uzun zamandır kendi başlarına Avrupa’yı da arkalarına aldıkları için nasıl olsa Avrupa arkamızda siyasi olarak arkamızda o yüzden rahatlar. Bizi de istemiyorlar bu yüzden zoraki bir şey oluyor bizim onlardan taleplerimiz. İstemedikleri için sürekli uzatmaları oynuyorlar. Kısa zamanda örneğin konuşmaları kontörlü olan arkadaşlarımız ya da kısa sürede kontörlerinin bittiğini ve gereksiz yere çekildiğini bir çok kişiden bu konu hakkında şikayet aldım. Vatandaşa olumlu bir şeylerin yansıyacağını zannetmiyorum. Hep alan taraf oluyorlar veren taraf olmuyorlar. Birde böyle bir şey var.
Hakan Anter (Lefkoşa Belediyesi):
Soru: Rum tarafıyla olan telefon görüşmeleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Cevap: Eskiden karşı tarafa geçtiğimiz vakit telefonlarımız kapanıyordu. Telefonların orada da kullanılacak olması güzel bir durum olacak. Bugün bir kişi Larnaka’ ya gittiğinde acil bir durum olduğunda ailesi ile konuşabilecek. Bu yönden iyi oldu. Ben Rum’ da bir yıl çalıştım dondurmacının yanında bir sorun yaşamadım. Benim gittiğim zamanlarda Rum daha Avrupa birliğine girmediği için böyle sorunlar yaşamadım. Bu olay tam olarak 28 yıl önceydi.
Soru: Yapılan telefon görüşmelerinin fiyat farkını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Cevap: t Telsim ve Turkcell satış yapmak isterlerse onların yapabilir. Bu sefer fiyatlar belirlendiğinde yine onlar bu tarafı tercih edecekler çünkü bu taraf onlara daha ucuz geliyor. Bana göre iki mobil irket ve devletin aralarında konuşup fiyat belirleyeceği bir durumdur. Onlarda daha ucuz bizde daha pahalıysa bu şirketlerin ayarlayacağı bir şeydir. Bence kaçak et kullanılır orada daha ucuz bizde daha pahalı adam gidip oradan alır ve burada satışını yapıyor. Sonra kaçak et davası oluyor neden burada daha ucuz değilken orada daha ucuz oluyor? Buna nazaran iki şirkette satış yapmak isterlerse ve sürümden faydalanmak gerekirse Rum tarafındaki fiyatla aynı olarak eşitlesin ki böyle bir durum yaşanmasın. Telsim ve Turkcell özel bir şirket olduğu için bunu başka bir noktaya bağlamak gerekmemektedir diye düşünüyorum. Benim için fiyat farkını çok bulmuyorum.
Fuat Cırık (Fellahoğlu iletişim):
Soru: İki taraf ile yapılacak olan telefon görüşmeleri hakkında ne biliyorsunuz?
Cevap: Bizim Rum tarafıyla görüşmemiz ne avantaj sağlayacak? Ne kazandıracak? Bence orada yapılacak olan görüşmelerin aradaki kaçak işlerinin daha yaygın olacağını sağlayacak onun dışında hiçbir işimize yaramayacak. Zaten onların bizim tarafımızda değerli olduğu için onlar bizim tarafımıza geliyorlar ve onlar bizim tarafın hattını alıyor. Onlar bizim taraftan telefon almak zorunda kalıyorlar ki bu taraf geldikleri zaman telefonları kayıtsız oluyor. Bu benim işimle bildiğim bilgiler. Onun dışında onların araçları gelip yakıt alıyor bilmem ne alıyorlar her şeyi ile onların parası burada değerli olduğu için onlar gelip bizden bir şey gelip alma zorunda kalıyorlar. Ama bu şekilde olursa bizde de yansıyacak. Mesela bir hat satacağımız vakit onun dışında orada bu hatla yapılan görüşmeler bizim orayla ne kadar içli dışlı olursak onlar bizim hakkımızda o kadar bilgi edinecekler. Buda bizim işimize gelmeyecek. Bir Kıbrıs Türk Cumhuriyet’i için hiçbir fayda sağlamayacaklar. Hatta zararı olacak.
Soru: Yapılacak olan telefon görüşmelerin fiyatları konusuna ne düşünüyorsunuz?
Cevap: İşte Akıncı gibi devleti yönetemeyen devlet yönetmeyi bilmeyen devlet adamlarının başımıza açtığı bir şey sadece kendini düşünüyor. O tarafa kendimi nasıl kabul ettiririm diye kendi kendini parçalıyor. Türkiye’nin Cumhurbaşkanının yanına gitmeyeyim de beni kim kaparsa kapsın diyor. Sanki Türk devleti kendisine düşman Rum tarafı kendisine dost. Bu adam kesinlikle kendisi Rum tavırları sergiliyor. Hiç Türk gibi davranmıyor. İnşallah bir daha kazanmayacak ta şuanda onun yerine kim gelirse gelsin emin olun ondan on katı daha fazla iş yapacak ve bundan daha kötü olmaz en azından. Bu yaptığı hareketlerle Akıncı kadar Türk düşmanı bir adam yoktur.
Haber ve Fotoğraflar: Esengül AYKAÇ
VATAN ÖZEL
