Candida Auris mantarı, son zamanlarda bir düzineden fazla ülkede tehlikeli bir sağlık tehdidi olarak ortaya çıktı ve 2017 Mayıs ayı ortasında ABD sağlık kuruluşlarında 77 klinik vakası bildirildi. Candida Auris salgını, çoklu ilaçlara dirençli olduğunu ve ciddi hastalıklara neden olduğunu kanıtladı.
Bazı durumlarda mantar kan dolaşımına girer ve vücuda yayılmasına ve kötü enfeksiyonlara neden olur. Candida Aurileri ile enfekte olan hastaların yüzde 36’sı öldü, buna rağmen bu insanların birçoğu ölüm riskini arttırmış diğer kritik hastalıklara sahipti. (1, 2, 3)
Candida Mantarı Nedir?
Candida Auris (C. auris) ilk kez 2009’da Japonya’da belgelenmiştir. Mantar olarak yetişen bir mantar türüdür. Flukonazol, amfoterisin B ve ekinokandinler de dahil olmak üzere pek çok ilaca dirençli olduğu için “gelişmekte olan çok ilaca dayanıklı (MDR) maya” olarak düşünülür. Candida auris, yatak raylarında, sandalye, sonda ve diğer tıbbi hastane ekipmanları yanı sıra sağlık profesyonellerinin elinde yaşayabilir. (4, 5)
Ölümcül mantar pek çok ilaca karşı dirençli olduğu için Candida auris “superbug” olarak kabul edilir. İlaca dayanıklı süper böcekler, Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) gibi sağlık hizmeti sunucuları ve acenteleri için bir endişedir. CDC’nin müdürü Anne Schuchat, Candida aurileri “büyük bir tehdit ve uyandırma çağrısı” olarak nitelendirdi. (6)
Direniş nasıl oluşur? Bakteriler ve mantarlar, aşırı ve yanlış ilaç kullanımı ve hayvanlarda antibiyotik kullanımı nedeniyle antibiyotiklere ve anti-fungallere karşı dirençlidir. Bakteriler antibiyotiklere ne kadar çok maruz kalırsa, o kadar çok uyar ve dayanıklı olur ki süper böcekler yaratır. (7)
C. auris invazif (yayılımcı, saldırgan), yani enfekte bir hastahane sondası yoluyla kan dolaşımına girer. Ağız ve boğazdaki lokalize Candida enfeksiyonlarının veya vajinal mantar enfeksiyonlarının aksine invazif Candida Mantarı tüm vücutta yayılır,. (8)
Candida Mantarı Belirtileri
C. auris enfeksiyonu olan birçok hasta sık sık hastanede başka ciddi hastalıklar veya rahatsızlıklar ile zaten hasta olduğundan semptomlar belirgin olmayabilir. Semptomlar da etkilenen vücut bölümüne göre değişir. Bir hastada C. auris olup olmadığını öğrenmek için bir laboratuvar testi yapılması gerekir. (9) Belirtiler belirlendiğinde şunları içerebilir: (10)
• Ateş
• Titreme
• Sepsis (kan zehirlenmesi)
• Konvansiyonel antifungal tedavi ile çok az yanıt veya hiç gelişme olmaması
• Koma
• Organ yetmezliği
• Ölüm
Candida Mantarı’nın Nedenleri ve Risk Faktörleri
Candida Mantarını nasıl kaparsın? Genel olarak sınırlı veriler, Candida auris enfeksiyonlarının risk faktörlerinin, diğer Candida enfeksiyonları tiplerinden çok farklı olmadığını göstermektedir. Bu risk faktörleri şunları içerir:
• Cerrahi Operasyon
• Diyabet
• Geniş spektrumlu antibiyotik ve antifungal kullanım
• Santral Venöz Kateter kullanımı, nefes boruları, besleme tüpleri, mesane kateterleri
• Sık sık hastanede kalan veya bakım evlerinde yaşayan
• Zayıflamış bağışıklık sistemi
Bu yazımız ilginizi çekebilir: Candida Nedir ve Doğal Yollarla Nasıl Yenebiliriz?
Prematüre bebeklerden yaşlılara kadar her yaştaki hastada enfeksiyonlar teşhis ederken, sağlıklı insanlar C. auris enfeksiyonlarına yakalanmamaktadır. (11, 12)
(Not: Santral Venöz Kateter nedir? özel bir çeşit kateter (tüp) olup, göğüs duvarından girilerek büyük bir toplardamara yerleştirilir. Aylarca burada durabilir. İlaçlar ve sıvılar kateterden verilebilir ve kan numuneleri de buradan alınabilir.
Bu kateter her seferinde el ya da kol toplardamarlarına tekrar tekrar iğne yapma ihtiyacını ortadan kaldırır. Bu kateter sadece çocuklarla sınırlı değildir. Bazı erişkinlerin de Hickman kateteri bulunmaktadır.)
Candida Mantar’ı Tedavisi
C. auris, Echinocandins olarak adlandırılan bir antifungal ilaçla tedavi edilir. Bazı C. auris enfeksiyonları antifungal ilaçların üç ana sınıfına karşı dirençli olduğu için, bu vakalarda, yüksek dozlarda verilen birden fazla antifungal ilaç enfeksiyonu tedavi etmek için gerekebilir.
Önlemler
Sağlık hizmetlerinde Candida aurilerin hastadan hastaya kolayca geçebileceği göz önüne alındığında, bazı hasta önlemleri gereklidir. Bu tedbirler şunları içerir: (13)
• Hasta oda arkadaşı olmadan yalnız bir odaya yerleştirilir.
• Sağlık çalışanları, enfekte olan hastanın bakımını yaparken önlük ve eldiven gibi koruyucu giysiler giyerler.
• Hastalar, aile üyeleri ve sağlık çalışanları düzenli olarak ellerini yıkamak da dahil olmak üzere iyi hijyen uygulamak zorundadırlar.
Mantar Enfeksiyonlarını Önleme 5 Adım
C. aurilerin yayılmasını önlemeye yardımcı olabilecek beş adım aşağıda belirtilmiştir: (14)
1. Hastalanan bir hastanenin veya huzurevinde bulunan bir odayı ziyaret etmeden önce ellerinizi iyice yıkayın.
2. Hemşire ve doktorlar da dahil, yanınıza gelmeden veya hastanın yara, kan veya vücut sıvılarıyla uğraştıktan sonra ellerini doğru bir şekilde yıkamayan bir sağlık uzmanı görürseniz, uyarmaya çekinmeyin.
3. Ziyarette hastanede C. auris ile enfekte hastalar olup olmadığını sorun ve personelin enfeksiyonun yayılmasını önlemek için uygun önlemleri aldığından emin olun.
4. Hastanenin veya huzurevinin tesisin düzgün bir şekilde ve etkili dezenfektanlarla temizlendiğinden emin olun. Şimdiye dek araştırmacılar, C. auris ile savaşmak için en iyi ürünün, Clostridium difficile (C. diff) sporlarına karşı da etkili olan bir Çevre Koruma Ajansı (EPA) kayıtlı hastane dezenfektanı olduğunu keşfetti.
5. Hasta IV antibiyotik kullanıyorsa, IV antibiyotiklerin invaziv kandida için ciddi bir risk faktörü olabileceği için hemşireye veya doktora danışın.
Son Düşünceler
• Candida auris, çok sayıda mantar önleyici ilaçlara dirençli ciddi maya benzeri bir enfeksiyondur.
• C. auris invaziv kandida olarak vücuda yayılabilir, bu da çok ciddi ve muhtemelen ölümcül bir enfeksiyona neden olabilir.
• Zaten hasta olan ve / veya zayıf bağışıklık sistemine sahip olan hastane ve bakım evinde hastalar enfekte olma riski altındadır.
• C. aurileri sevdiklerinize ve başkalarına bulaşmasını önlemek için önemli sağlık güvenliği önlemlerini aldığınızdan emin olun. Düzenli el yıkama özellikle önemlidir.
Hazırlayan: Ahmet Baba
Kaynak:https://www.mutluvesaglikli.com/candida-mantari-tehlikeleri-tedavisi/
