Kalp Hastalıkları Uzmanı Doktor Erkut Aşcıoğlu ile birlikte kalp damar hastalıkları hakkında konuştuk. Organ bağışının önemi üzerinde duran Dr. Erkut Aşcıoğlu “kan bağışında bulunup vatandaşlık görevini yerine getiren kişilerin organ bağışında bulunmaları da vatandaşlık görevidir” diyerek organ bağışının önemine dikkat çekti.
Soru: Sizi tanıyabilir miyim?
Erkut Aşcıoğlu: Kalp hastalıkları uzmanıyım. Ankara Gazi Üniversitesi’nde tıp bölümünü bitirdim. Arkasından Ankara Trafik Hastanesi ve İbni Sina Hastanesi’nden kardiyoloji uzmanlığımı aldım.
Soru: Kalp hastalıkları uzmanlığı farklıdır, kalp damar cerrahisi farklı bir branştır. Bu iki branşın arasındaki fark nelerdir?
Erkut Aşcıoğlu: Kalp damar cerrahisi kardiyologların teşhisini koyduğu kendilerinin balon ve stentle açamadıkları baypasları ya da kardiyologların teşhisini koyduğu kalp kapak problemlerinin eğer ki operasyon gerekiyorsa kalp damar cerrahları baypas kapak operasyonlarını yapan kişilerdir.
Belli bir süre hastaları takip edip daha sonra kardiyologlara tekrardan devrediyorlar. Kalp damarları dışından vücudun diğer bölgelerinde de birçok damar var. Vücudumuz tamamen damar ağıyla kaplıdır. Beyne giden aort damarının hem göğüs bölümü hem de karın bölümünden tutun bacaklara kadar her tarafa yayılan damar ağ sistemimiz var. Kalp damarları dışında hem kalp damarlarının baypas ameliyat olayı hem de vücudun diğer damarlarında bir problem varsa bu operasyonlarla yine kalp damar cerrahisi ilgileniyor. Kol, bacak, varisler bunları kalp damar cerrahisini ilgilendiren konulardır.
Soru: Besinlerin değişmesi, insanların monotonlaşmasıyla birlikte insanların vücudunda rahatsızlıklar meydana geliyor. Bu durumda kalp hastalıklarını ada genelinde nasıl yorumluyorsunuz?
Erkut Aşcıoğlu: Zaten kapalı ve küçük bir toplumsun. Bundan dolayı stres faktörü çok, ikincisi genetik yatkınlık, üçüncüsü sigara kullanımıdır. Küçücük bir toplumuz ne kadar sigara içen var. Hastada tansiyon var üstüne de stresi gelirse bu sefer tansiyonu tetikler. Bunun yanında dediğiniz gibi beslenme, bizlerde meyhane kültürü var. Hafta üç gece eskiden erkekler giderdi. Şimdi bayanlar da buna dahil oldu hatta çocuklar bile meyhanelerde görülebiliyor.
Çocukluk yaşta böyle bir davranışı çocuklara aşılarsanız ilerisi için ciddi bir problem oluşturuyor. Bunun yanında diyabet, “ şekerim var ama çok fazla da yüksek değil” diyorlar. Ne zaman kontrole gittiniz? Hiç… Şimdi zaten diyabetin kendisi başlı başına bir kalp damar hastalığının öncüsüdür. Bütün bunları üst üste topladığınız zaman kalp damar problemlerinin risk faktörleri ortaya çıkıyor. Sedanter hayat biraz önce dediğiniz yürüyüş yapmadan oturarak geçirdiğimiz bir hayat bu da üstüne bir ekstra rahatsızlığı tetikliyor.
Bu durum kalp damar problemleri için diyabet, tansiyon, sigara, ailevi yatkınlık ve en sona bıraktığımız hiperlipidemi işte bu diyet ve diyetle birlikte kolesterollerimizin, led kolesterollerimizin değimiz kötü kolesterolün yüksekliği damarsal yapı içerisinde plak oluşumu dediğimiz yaralanmalara neden oluyor. Burada plaklar zaman içerisinde kötü alışkanlıklarımızı devam ettirdiğimiz zaman en son tıkanmaya ve damar tıkanıklığı oluştuğu zaman kalp krizine neden oluyor.
Soru: Kalp krizi nasıl anlaşırız? Doğru kalp masajı nasıl yapılır?
Erkut Aşcıoğlu: Bir kere kalp krizi geçirdiğinden emin misin? Önce bundan emin olmak zorundasın. Hastanın başka bir problemi vardır. Kalbi durmamıştır, baygınlık geçiyordur. Kalbi durmayan bir adama sen masaj yapamazsın. Öncelikle nabız kontrolünü öğrenmek zorundasın. Bu arada sana yardımcı olacak kimse yoksa o kişiyi acilen bir sağlık merkezine götürmelisin. Eğer ki kimse yoksa orada en azıdan hastanın nabzını nefesini kontrol ederek böyle bir hamle yapabilirsin.
Öncelikle hastayı yatar bir pozisyona alacaksın. Ayaklarını çok hafif yukarıya aldıracaksın el bileğinden veya en güzeli boyun damarlarından kontrol edeceksin. Nefesini kontrol edeceksin eğer nefesini alıp almadığını anlayamıyorsan küçük bir ayna varsa ağzına ve burnuna yakın tutup buharlaşıp buharlaşmadığına bakabilirsiniz. Ondan sonra eğer nefes almıyorsa ve nabzını da alamıyorsanız kalp masajına başlayabilirsiniz.
Kalp masajına başlarken mutlaka avucunuzun içi kısmıyla göğüs kafesine diğer elinizi de o elinizin üzerine iyice koyup iyi bir baskı uygulayarak göğüs kafesiyle yani bu iman tahtası dediğimiz Sternum’a arkada sert bir zemine yatırıyorsunuz ya hastayı önemli olan arkadaki sert zeminle bizim arka göğüs kafesi ile ön göğüs kafesi arasına kalbi sıkıştırıp kalbi gevşetmek yani kalbin otomatik yapması gereken hareketini bir nebze olsun biz vücuda kan sağlamak için kalbi sıkıştırıp gevşetme hareketine kalp masajı diyoruz.
Kalp masajı yaparken insanların unuttuğu bir şey var. Kalp masajı yaparken hastaya suni solunum yapmıyorsanız kalp masajınızın hiçbir anlamı yoktur. Kalp masajı yapmadan suni solunum yapıyorsanız suni solunum yapmanın bir fonksiyonu yoktur. İkisini birlikte yapacaksınız. Hızlı hızlı beş kalp masajı bir solunum ya da on kalp masajı bir suni solunum şeklinde masajınızı yapabilirsiniz.
Bunun en güzeli çevrede eğitimli bir kişi varsa o eğitimli kişiden yardım almak gerekir. Çünkü eğer kalp durmadıysa kişinin başka bir problemi varsa sizin yapacağınız masaj tam tersine işler ölmeyen bir hastayı siz bile zor duruma düşürebilirsiniz.
Soru: Kalp nakli hangi hastalara yapılıyor?
Erkut Aşcıoğlu: Bizim tedaviye rağmen maalesef düzelmeyen ve kişiyi kalp yetersizliğine sürükleyen bazı hastalıklarımız var. İkincisi bazen doğuştan kişilerin normal anatomisinde değil, anatomi farklıkları olup kişinin kalp fonksiyonlarının tam olamaması olayı var. Kapaklardaki problemler var. Genç yaşta geçirilmiş çok ciddi enfeksiyonlar kalp kasını bazen etkileyebiliyor. Hayatın belli bir döneminde kullanılan bazı ilaçlar, vücudun başka bir yerinde olan hastalıklar, ritim problemleri bu tür olaylar kişide kalp yetmezliği oluşturabiliyor.
Kalp yetmezliği olan insanlar için bir komisyon var. Bu komisyon kalp nakil komisyonu, kişinin kalp nakli olup olmamasını ,kalp nakli gerekiyor mu gerekmiyor mu bunlara karar veriyorlar. Kalp nakli olacak kişileri bir listeye alıyorlar. Maalesef beyin ölümü gerçekleşmiş olan hastaların organların sağlamsa kalp yetmezliği olan hastalara organ bağışı yapılıyor.
Bu nakil işlemlerini şuanda ülkemize yurtdışından bir ekip gelerek yapılıyor. Özellikle Türkiye ve diğer ülkelerde çok daha gelişmiş durumdadır.
Soru: Organ başından bahsettiniz, vatandaşımız organ bağışı hakkında bilinçli mi?
Erkut Aşcıoğlu: Toplumda organ bağışının artması gereken bir davranıştır. Çünkü bugün küçük bir toplum olmamıza rağmen çok ciddi böbrek problemi, kronik diyalize giren hastalar, yaşı çok genç olup çok yaşlılara kadar olan bu hastalar bir yelpaze içerisindedir. Kalp nakli bekleyen hastalarımız var. Bence toplumda yaygın olarak herkesin kan vermek gibi organ nakli vermelerinin de vatandaşlık görevi olması gerektiğini düşünüyorum.
Haber ve Fotoğraf: Esengül Aykaç
VATAN ÖZEL