ÇİN'DE ULUSAL GÜN KUTLAMALARINI İZLEYEN 3 GÜNDE TOPLAM 93 SAVAŞ UÇAĞI TAYVAN'IN HAVA SAVUNMA SAHASI OLARAK DUYURDUĞU BÖLGEYİ İHLAL ETTİ İHLALLERE TEPKİ GÖSTEREN ABD, TAYVAN'IN ÖZ SAVUNMA KAPASİTESİNİ KORUMASI İÇİN DESTEĞİNİ SÜRDÜRECEĞİ MESAJINI VERDİ ÇİN DEVLET MEDYASI, UÇUŞLARI "ULUSAL GÜN KUTLAMASINA YAKIŞAN BİR ASKERİ GEÇİT TÖRENİ" OLARAK YORUMLADI Çin Halk Kurtuluş Ordusuna (PLA) ait savaş uçaklarının, Tayvan’ın hava savunma tanımlama sahası (ADIZ) ilan ettiği bölgede yaptığı ihlaller, gerilimin tırmanmasına sebep oldu. Tayvan Savunma Bakanlığı, 1 Ekim’de 38, 2 Ekim’de 39, 3 Ekim’de ise 16 savaş uçağının hava savunma tanımlama sahasına girdiğini bildirdi. İhlallere Tayvan ve ABD’den tepki gelirken, Çin medyası, Çin Halk Cumhuriyeti’nin ilanının yıl dönümünün kutlandığı Ulusal Gün ve ertesine denk gelen uçuşları, Pekin’in ada üzerindeki egemenlik iddiasındaki kararlılığını vurgulayan bir “gövde gösterisi” olarak yorumladı. Cuma ve cumartesi gündüz ve gece, ikişer parti halinde yapılan sortiler, Tayvan’ın kayıtlarını tutmaya başladığı Eylül 2020’den bu yana tespit ettiği en çok sayıda uçakla yapılan ihlaller oldu. Bakanlık, resmi Twitter hesabından yaptığı paylaşımlarda, 1 Ekim’de gündüz 18 J-16, 4 SU-30 avcı uçağı ile 1 Y-8 ASW deniz devriye uçağının, gece ise 10 J-16 avcı uçağı, 2 H-6 bombardıman uçağı ve 1 KJ-500 erken uyarı ve kontrol uçağının hava savunma sahasını ihlal ettiğini belirtti. 2 Ekim’de gündüz 14 J-16 ve 4 SU-30 avcı uçağı ile 2 Y-8 ASW deniz devriye uçağının, gece de 12 J-16 ve 6 SU-30 avcı uçağı ile 1 KJ-500 erken uyarı ve kontrol uçağının ihlalde bulunduğu kaydedildi. 3 Ekim Pazar günü ise 8 J-16, 4 SU-30 avcı uçağı, 2 Y-8 ASW deniz devriye uçağı ve 1 KJ-500 erken uyarı ve kontrol uçağının gündüz saatlerinde hava sahasında uçtuğu ifade edildi. Ulusal Gün kutlamalarını izleyen 3 günde toplam 93 uçak ADIZ’ı ihlal ederken, pazar günü gece saatlerinde uçuş tespit edilip edilmediğine dair açıklama yapılmadı. İhlallerin tamamı Tayvan Adası’nın güneybatısında, ada ile Güney Çin Denizi’ndeki Dongşa (Pratas) takımadaları arasında kalan bölgede gerçekleşti. TAYVAN VE ABD’DEN TEPKİLER Tayvan’da hükümet başkanlığını yürüten Su Tseng-chang, pazar günü, adanın güneyindeki bir bilim parkının açılışında yaptığı açıklamada, ihlalleri kınayarak, “Çin her zaman bölgesel barışı tehlikeye atacak zalim ve barbarca eylemler yapıyor.” ifadesini kullandı. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da yaptığı açıklamada, Çin’in Tayvan çevresindeki askeri faaliyetlerinin “hesap hatası riski taşıdığını”, “bölgesel barış ve istikrarı tehdit ettiğini” belirtti. ABD’nin Tayvan’a öz savunma kapasitesini koruması için yeterli desteği sürdüreceğini vurgulayan Price, “Pekin yönetimine Tayvan üzerindeki askeri, diplomatik ve ekonomik baskı ve zorlamalarına son vermeye çağırıyoruz.” değerlendirmesinde bulundu. ÇİN MEDYASINDAN “ASKERİ GEÇİT TÖRENİ” YORUMU Ulusal Gün ve izleyen haftada tatile giren Çin’de olayla ilgili henüz resmi bir açıklama yapılmazken, devlet medyasında yer alan haber ve yorumlarda uçuşların milli gurur vesilesi olarak görülmesi dikkatİ çekti. Global Times gazetesi, dün yayımladığı baş yazıda, “Halk Kurtuluş Ordusu (PLA) mükemmel bir iş çıkardı. Bunu geçmişte Tiananmen Meydanı’nda yapılan askeri geçit törenlerinin Tayvan Boğazı’nda sergilenmiş bir hali olarak görebiliriz. Bu, Çin’in ada üzerindeki egemenliğinin açık ve kuşkuya yer bırakmayan beyanıdır. Çin Halk Cumhuriyeti’nin 72’nci kuruluş yıl dönümüne yakışır bir eylem olmuştur. Ülke genelinde halkımıza büyük cesaret vermiştir. Ulusal Gün’ün önemini vurgulayarak yeni bir mertebeye yükseltmiştir.” ifadelerine yer verdi. BU YIL 199 GÜNDE İHLALLER TESPİT EDİLDİ Tayvan’ın resmi istatistiklerine göre, Çin savaş uçakları bu yıl 199 günde ADIZ’a yönelik ihlallerde bulundu. Çin’in15 Haziran'da 28, 5 Eylül'de 19, 16 Eylül'de 9 ve 23 Eylül'de de 24 savaş uçağıyla ADIZ'ı ihlal ettiği bildirilmişti. ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti. Bu girişim Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin'i temsil etmişti. 1950'ler ve 1960'larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti'nden Çin Halk Cumhuriyeti'ne çevirmesinin ardından 1971'de BM Genel Kurulunda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin'in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan'ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale gelmişti. Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Tayvan Boğazı ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.