Güney Kıbrıs’ta, hellimin Menşe İsmi Korumalı Ürün (POP) olarak tescil edilmesinin ardından, hellim konusunda yaşanan gelişmeler ve tartışmalar, Rum basınında bugün geniş şekilde yer aldı. Alithia ve diğer gazeteler, Rum Meclisi Tarım ve Doğal Kaynaklar Komitesi’nde dün yapılan toplantıda, hellim ticareti ve hellim prototipine aykırı üretim yapılması konusunda var olan sorunların masaya yatırıldığını yazdı. Habere göre, toplantıda, Rum Tarım Bakanı Kostas Kadis ile Enerji Bakanı Natasa Pilidu yer aldı. Hellim üreticilerinin özellikle pandemi nedeniyle son aylarda biriken ve yaklaşık 6 bin tonu bulan büyük hellim rezervi konusunu gündeme getirdiği toplantıda, gerek Kadis, gerekse Pilidu, ürününün güncel satış fiyatını etkilemeksizin bu miktarın dağıtımı için çeşitli faaliyetlerde bulunacakları yönünde teyitte bulundu.Rum Tarım Bakanı Kostas Kadis, toplantıda yaptığı açıklamada, önümüzdeki dönemde daha verimli ırklara sahip olmak ve çok daha fazla miktarda süt üretmek için Güney Kıbrıs’ta yaşayan ve türeyen tüm koyun ve keçi ırklarının entegrasyonunu duyurdu. Kadis, hellimin Menşe İsmi Korumalı Ürün (POP) olmasının ardından, yürürlüğe gireceği 1 Ekim 2021 itibarıyla öngörülen tüzükleri-kanunları uygulamaya hazır olmak ve “Bureau Veritas”in (BV) denetleme birimiyle birlikte yapılacak denetimlere başlamak amacıyla bir anlaşmaya varılması için bir mücadele verildiğini ifade etti. Kostas Kadis, Rum Tarım Bakanlığının, ilgili kurumlarla birlikte, 1 Ekim’de gerek Yunanca, gerekse Türkçe olmak üzere Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler için ilgili belgelerin dağıtımı konusundaki hazırlıktan da söz etti. Kadis, Menşe İsmi Korumalı Ürün olarak hellimin denetlenmesi ve sertifika sistemine dahil olmak için 61 peynir üreticisinin başvuruda bulunduğunu, bunlardan 42’sinin ön onay aldığını kaydetti. Kadis, bu ön onayı alan üreticilerin, Güney Kıbrıs’ta üretilen toplam hellim miktarının yüzde 85’ini ürettiğini de söyledi. Bu onayın, 31 Aralık 2021 itibarıyla sona ereceğini söyleyen Kadis, onayın yenilenmesine ilişkin önkoşulun, “Bureau Veritas’ın 20 Aralık 2021’e kadar denetimlerini yapması” olduğunu ifade etti. Kadis, peynir üreticilerinin yüzde 30’unun ön onay aldığını ve 1 Ocak 2022 itibarıyla mandıraların yerinde denetlenmesine başlanacağını söyledi. Peynir üreticilerinden POP için sertifika sistemine ve denetime dahil olmak için 953 keçi-koyun besicisi, 233 inek besicisi ve 8 karma besicisinin başvurduğunu ifade eden Kadis, hellim veya halloumi ismiyle POP mührünü taşıyan ürünlerin, ilgili yasada belirttiği gibi tüm üretim ve paketleme kriterlerine uyması gerektiğini belirtti. Kadis, 1 Ekim itibarıyla ne Güney Kıbrıs, ne de hellim adını taşıyan ama POP kriterlerine sahip olmayan bir ürünün bir Avrupa ülkesi piyasasında dolaşmasının mümkün olmadığını da anımsattı. Kostas Kadis, hellim dosyasındaki değişikliklerle ilgili olarak, kriterlerdeki düzenlemelere ilişkin bakanlığın iki başvuru aldığını ve bunların incelenmekte olduğunu belirtti. Kadis, incelenmekte olan ve komisyona sunulması beklenen değişiklikler arasında “Kıbrıs’taki tüm hayvanların standarda(prototipe) dahil edilmesi adına ırklarla” ilgili değişikliğin bulunduğunu söyledi. Üretim maliyeti konusunda önemli artış olduğunu kaydeden Kadis, hükümetin, hayvan yemlerinin maliyetini tek başlarına yüklenmemeleri için hayvan besicilerini desteklediğini belirtti. Kadis, pandemi nedeniyle oluşan binlerce tonluk hellim rezervinin dağıtımı için Ticaret Bakanlığının, Dışişleri Bakanlığı ile birlikte adımlar attığını söyledi. Rezervler konusundaki bu sorunun aşılması durumunda, ürünün gerçek fiyattan satılacağını ve hayvan besicilerinin hak ettiklerini alacaklarını kaydeden Kadis, Güney Kıbrıs’ta bulunan yaklaşık 400 bin keçi-koyunun sadece 10 bininin standart dışı-safkan, geriye kalanların ise standart-melez ırk olduğunu belirtti. Kadis, yapacakları değişikliklerle bunların da standart hale getirilmesinin mümkün olacağını ifade etti. Kadis, tescilin, hem Kıbrıslı Türk, hem de Kıbrıslı Rum üreticiler için geçerli olduğunu ancak bugün Kuzey Kıbrıs’ta üretilen hellimin “denetimsiz” bir şekilde üçüncü ülkelere gönderildiğini ancak bu süreci engellemelerinin mümkün olmadığını belirtti. Üretilen hellimin POP ürünü olabilmesi için tüm denetimlerden geçmesi gerektiğini yineleyen Kadis, Kuzey Kıbrıs’ta üretilen hellimin Yeşil Hat üzerinden geçip, yasal olarak piyasaya dağıtılabilmesi için denetimlerden geçip, POP mühürünü alabilmesi gerektiğini savundu. Rum Ticaret Bakanı Natasa Pilidu da açıklamasında, çeşitli üçüncü ülkelerde ticari markaya sahip olan hellimin korunmasının ileriye götürülmesi için Tarım Bakanlığı’nın Hukuk Dairesi ile işbirliğinde bulunduğunu söyledi. Güney Kıbrıs’ın, Umman, Katar, Ürdün, Suudi Arabistan, Mısır, Suriye, Birleşik Krallık, ABD, Güney Afrika’da tescilli ticari markaya sahip olduğunu söyleyen Pilidu, Japonya, Avustralya, Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail gibi bazı piyasalarda da ticari markanın kaydedilmesi için önemli çabaların sürdürüldüğünü belirtti. Ticari markanın korunması konusunda bakanlığın ilgili biriminin bu çalışmayı üstlendiğini kaydeden Pilidu, ihracatın, pandemi nedeniyle ortaya çıkan sorunlara karşın, çok cesaret verici bir noktada olduğunu söyledi. Pilidu, 2013’de 75.8 milyon Euro değerinde olan hellim ihracatının 2020’de 260 milyon Euro’yu geçtiğini ifade etti. Pilidu, hellim piyasasının yüzde 50’ye yakınının Birleşik Krallık ve İsveç olduğunun altını çizdi. Öte yandan Fileleftheros gazetesi “POP Hellim İçin Mücadele” başlıklı haberinde Meclis Tarım ve Doğal Kaynaklar Komitesi’nde dün gerçekleştirilen toplantı haberine yer verirken, Rum hükümetinin, hellimin POP olmasının ardından hellim ihracatının devamının garanti altına alınması amacıyla her düzeyde faaliyet yürüttüğünü yazdı. Gazete, 1 Ekim 2021 tarihi itibarıyla imalathanelerin, tescil prototip hellim üretim olanağına sahip olduğunu ancak pandemi nedeniyle bazı sorunlar yaşandığını kaydetti. Haberde, 2024 yılından itibaren eş zamanlı keçi-koyun sütünün ağır basacağı ürünün üretilmesine ilişkin sürecin gelişim halinde olduğunu belirtti. Habere göre, toplantıda, Rum Peynir Üreticileri Birliği’nin gündeme getirdiği POP dışı üretilen 6 bin tonluk hellim rezervinin dağıtılması istendi. Rum Tarım Bakanı Kostas Kadis’in açıklamasına dayandırılan haberde, yapılmak istenen değişikliklerin hayvan ırklarıyla ilgili olduğu belirtildi. İkinci hamlenin ise süt üretiminin artırılması için 30 milyon Euro değerindeki plan içerisinde, keçi-koyun besicilik sektörüne yatırım maksatlı teşvik verilmesi olduğu yazıldı. HAYVAN BESİCİLERİ Öte yandan Haravgi gazetesine göre, keçi-koyun besicileri ve tarım örgütleri, süt üretiminin, rezervlerle uyumlu olmaması nedeniyle, hellimin gerekli şekilde denetlenmesi gerekliliğini gündeme getirdi. Gazete, peynir üreticilerinin ise son aylarda biriken hellim rezervlerinin satılması için gerekli tedbirlerin alınmasını istediğini yazdı. Habere göre, keçi-koyun besicileri temsilcisi yaptığı açıklamada, rezervlerin henüz sayılmadığını belirterek, bunun “akıl almaz” olduğuna işaret etti. Temsilci, bugüne kadar gerekli denetimlerin yapılmadığını belirterek, bazı kişilerin hellimi prototip dışında üretmeye devam ettiği imasında bulundu. Tarım örgütleri ise denetimlerin yapılmasını talep etti.