AVUNDUK: “AVRUPA’YA HELLİM SATTIĞIMIZ GÜN BU İŞ TAMAMDIR DİYEBİLİRİZ, ‘OLDU-BİTTİ’ DEMEK İÇİN ERKEN…” KELLE: “DENETİMLERDE TARAFSIZLIK, ÇİFTÇİLER BİRLİĞİ İÇİN OLMAZSA OLMAZ” NAİMOĞULLARI: “EV ÖDEVLERİMİZİ YAPMALIYIZ” BAŞLAR: “İÇERİKLERİN BİZE ULAŞTIRILMAMASI AB’NİN AYIBI” DENİZ: “ORTADA BAZI TARTIŞMALAR VAR AMA İÇERİKLERİ GÖRMEDEN YORUM YAPMAMIZ DOĞRU OLMAZ” Hellim coğrafi işaret tesciliyle, Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında Güneye, oradan da Avrupa Birliği’ne satılmasına imkan veren düzenlemelerin AB’nin teknik alt komitelerinde onaylanması KKTC’deki sivil toplum örgütleri tarafından hem memnuniyetle, hem de bazı çekincelerle karşılandı. AB Komisyonu’nda nisan ortasında yasallaşması beklenen düzenlemenin içeriğini bilememekten ve belirsizlikten yakınan üreticiler, özellikle geçiş dönemi, kriterlere ulaşılması ve izlenecek prosedür konusunda endişeli. Türk Ajansı Kıbrıs’a (T.A.K) konuşan Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği, Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği, Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği, Kıbrıs Türk Sanayi Odası ve Kıbrıs Türk Ticaret Odası başkanları hellimin tescilini olumlu bulduklarını ifade ederken, çekincelerini de dile getirdi. “SATTIĞIMIZ GÜN BU İŞ TAMAMDIR DİYEBİLİRİZ” Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle, hellimle ilgili denetimleri yapacak kişilerin tarafsız olmasının Çiftçiler Birliği’nin olmazsa olmazı olduğunu kaydederken, Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğulları, küçükbaş hayvan sütünü artırma, hayvan hastalıklarından ari ve güçlü alt yapıya sahip ağıllar oluşturma gibi ev ödevleri olduğunu söyledi. Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Başkanı Mustafa Başlar, içeriğini tam olarak bilmedikleri düzenlemelerle ilgili çekince belirtirken, Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı Candan Avunduk, “Avrupa’ya hellim sattığımız gün bu iş tamamdır diyebiliriz, şu an ‘oldu-bitti’ demek için erken” dedi. Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz ise, düzenlemelerle ilgili bazı tartışmalar olduğunu ama içerikleri görmeden yorum yapmayı doğru bulmadığını kaydetti. KELLE Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği Başkanı Hüseyin Çavuş Kelle, olumlu karşıladıkları düzenlemelerin Kıbrıs Türk tarafıyla paylaşılmadığını belirtti. Kelle, kararlarla ilgili bazı çekinceleri olduğunu kaydederek, “Bizler, sağlıklı üretim denetimlerinin tarafsız kişilerce yapılmasını talep etmiştik ama aldığımız bilgi, bu denetimin Rum Tarım Bakanlığı’nın atadığı kişi tarafından yapılacağı yönündedir” dedi. Denetimlerde tarafsızlığın kendileri için olmazsa olmaz olduğunu vurgulayan Hüseyin Çavuş Kelle, siyasi olarak da kabul edemeyecekleri bu uygulamanın Kıbrıs Türk hayvan üreticisi ve sanayicisini olumsuz etkileyebileceğini söyledi. İşlenmiş gıdaların Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden Güney Kıbrıs’a geçişinde ciddi sorunlar yaşadıklarını, balın ve helvanın buna örnek olduğunu belirten Kelle, “Hellim konusunda benzer bir süreç yaşanır mı? Bu konuda endişelerimiz var” dedi. Hellimle ilgili “yüzde 51 küçükbaş, yüzde 49 büyükbaş sütü” kriterinin sağlanması için belirlenen sürenin 2024 olduğunu ancak 10 yıl daha süre isteyerek, bunu 2034’e çekmek istediklerini dile getiren Kelle, sadece KKTC’deki değil, Güney Kıbrıs’taki üreticilerin de bu oranı sağlama noktasında sıkıntı yaşayacağını söyledi. Kelle, Güney Kıbrıs’ta bu endişenin bir eylemle dile getirileceği bilgisini aldıklarını, kendilerinin de birlik başkanlarıyla görüşerek taleplerini yeniden dile getirmek üzere harekete geçeceklerini aktardı. NAİMOĞULLARI Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mustafa Naimoğulları, kararları memnuniyetle karşıladıklarını kaydederek, kararın hayvan üreticilerinin nitelikli pazar bulması, hellim üretiminde standarda ulaşılması ve ekonomi için önemli olduğunu söyledi. Geçiş sürecinin 2034’e uzatılmasını talep ettiklerini anımsatan Naimoğulları, “Küçükbaş hayvan sütünü artırma, hayvan hastalıklarından ari ve güçlü alt yapıya sahip ağıllar oluşturma gibi ev ödevlerimiz var. Süt oranının artırılması için mevcut hayvanların ıslah edilmesi, ülkeye verimli ırkların getirilmesi gerek” şeklinde konuştu. Bunlar için mali desteğe ihtiyaç olduğunu söyleyen Naimoğulları, hem hayvan üreticilerine, hem de sanayicilere hibe verilmesi için Avrupa Birliği’ne (AB) çağrı yaptı. KKTC’deki küçükbaş hayvan sayısının 290 bin civarında olduğunu, ülkedeki çiftliklerin yüzde 70’inin de hastalıklardan ari olduğunu vurgulayan Mustafa Naimoğulları, “Güney Kıbrıs 10 yıldır çalışıyor. Küçükbaş süt oranı yüzde 20’yi bulamadı. Biz yüzde 5-10’lardayız. Destek görürsek, bu oranları yukarıya taşıyabileceğimize inanıyorum” dedi. BAŞLAR Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Başkanı Mustafa Başlar, hellimin coğrafi tescilinin onaylanmasının bekledikleri bir karar olduğunu kaydederek, “Yeşil Hat Tüzüğüyle ilgili karar da bizim için çok önemliydi… Zor kısmı başarıldı ama bundan sonraki süreç daha da zorlu olacak. İnşallah başaracağız” dedi. Karar metinlerini göremediklerine işaret ederek, tarafları bilgilendirmediği için AB’yi eleştiren Başlar, “Bu AB’nin ayıbıdır. İçeriğini tam olarak bilemediğimiz kararlarla ilgili çekincelerimiz var” şeklinde konuştu. Büyükbaşta 450 ton olan günlüküretimin küçükbaşta 30 ton civarı olduğunu kaydeden Başlar, birliğe üye imalatçıların bu sütlerin 4’te 3’ünü işlediği bilgisini de verdi. AVUNDUK Kıbrıs Türk Sanayi Odası (KTSO) Başkanı Candan Avunduk, KTSO olarak hellimin coğrafi işaret tescilinin Güney Kıbrıs makamları tarafından tek taraflı alınmasını engellemek için 2007’den beri üreticilerle birlikte mücadele ettiklerini söyledi. Kararları olumlu karşıladıklarını kaydeden Avunduk, “Avrupa’ya hellim sattığımız gün bu iş tamamdır diyebiliriz, şu an ‘oldu- bitti, tamamdır’ demek için erken… Endişelerimiz var…” dedi. Asıl mücadelenin bundan sonra başlayacağını ifade eden Avunduk, “Önemli olan, kağıt üzerindeki değil, gerçek hayattaki uygulanmaların nasıl olacağı…” vurgusunda bulundu. “İşlenmiş gıda ürünlerinin başına gelenlerin hellimin de başına gelmesinden korkuyoruz. Bunun olmaması için geçmişteki mücadeleyi geleceğe de taşımaya kararlıyız” şeklinde konuşan Avunduk, “Kıbrıslı Türk çiftçisinin, hayvancısının, imalatçısının ve ekonomisin heba edilmemesi için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz” dedi. DENİZ Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Turgay Deniz, onaylanan metinlerin Kıbrıs Türk tarafı ve oda ile paylaşılmadığını kaydederek, “Ortada bazı tartışmalar var ama içerikleri görmeden yorum yapmamız doğru olmaz” dedi. Hellimdeki süt oranlarının yüzde 51 küçükbaş, yüzde 49 büyükbaş olarak belirlendiğinden en önemli sorunun geçiş döneminde yaşanacağını belirten Deniz, adanın hem kuzeyindeki, hem de güneyindeki üreticilerinin bu oranlara ulaşmasının zor göründüğünü söyledi. Deniz, Güney Kıbrıs’ın AB’den yardım aldığını ve bu konuyla ilgili uzun süredir çalıştığını ifade ederek, 2024 olarak belirlenen sürenin uzatılmasını ilişkin taleplerini dile getirmeye devam edeceklerini kaydetti. Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden yapılacak ihracatla ilgili sağlık ve hijyen denetimlerini kimin gerçekleştireceğinin de belli olmadığını ifade eden Deniz, iki liderin mutabakatıyla bir yetkilendirme yapılmasının sıkıntıların önüne geçilmesinde önem arz ettiğini vurguladı. HELLİMDE SON GELİŞMELER KKTC’de üretilen hellimlerin güneye geçişini sağlayabilecek Yeşil Hat Tüzüğü’ndeki değişiklik geçen hafta Perşembe günü Avrupa Komisonu’nun sağlıkla ilgili teknik alt komitesinden oy birliğiyle geçmişti. AB ve AB’nin anlaşmalı olduğu ülkelerde geçerli olacak Hellim/Halloumi Coğrafi İşaret Tescili ise dün komisyonun tarımla ilgili alt komitesinde oy birliğiyle kabul edilmişti. Düzenlemelerin Nisan ortasında Avrupa Komisyonu’nda onaylanarak, yasallaşması bekleniyor.