Amerikan Kalp Birliği’ne göre kalp krizi belirtileri aniden ortaya çıkabiliyor belirtiler bazen çok yoğun, bazense hafif başlayarak şiddetlenebiliyor. (1) Kalp krizi belirtileri, göğsün orta kısmında birkaç dakika süren genel bir rahatsızlık, basınç, dolgunluk, sıkışma veya ağrı ile ortaya çıkabilir. Ek olarak, kollar da dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerinde, sırt, boyun, mide ve çenede de belirtiler görülebilir. Kalp krizi geçiren biri mide bulantısı hissedebilir, başı dönebilir veya soğuk terlemeye başlayabilir. Erkeklerde kalp krizi belirtileri genellikle kadınlardan farklıdır. Amerikan Kalp Derneği, nefes darlığı, bulantı, kusma, sırt ya da çene ağrısının kadınlarda erkeklerden daha sık görülen belirtiler olduğunu söylüyor. Bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız, lütfen hemen 112’i arayın. Tedavinin bir an önce başlaması hayat kurtarıcı olabilir. Kalp krizinden kurtulmak zaman alır ve iyileşmeyi hızlandırmanın birkaç yolu vardır. Düzenli doktor kontrolü, koroner kalp hastalığı ve kalp krizi geçirme riskinizi azaltır. Kalp Krizi Konu Başlıkları Kalp Krizi Nedir? Kalp Krizi İşaret ve Belirtileri Kalp Krizi Nedenleri ve Risk Faktörleri Kalp Krizi Geleneksel Tedavi Yöntemleri Kalp Krizini İyileştirme ve Korunmanın Doğal Yolları Kalp Krizini Önleme: Kalbi Sağlıklı Tutmanın Doğal Yolları Kalp Krizinde Alınması Gereken Önlemler Kalp Krizi Belirtileri Hakkında Önemli Noktalar Kalp Krizi Nedir? Kalp krizi Amerikan Kalp Birliği’ne göre, kalp krizi dahil koroner kalp hastalığı, ABD’de her 7 ölümden bir tanesine neden olmaktadır. (2) Daha da büyük sıkıntı, her yıl tahminen 635.000 kişi ilk kez kalp krizi geçirmektedir ve yaklaşık 300.000 kişi ise kalp krizini tekrar yaşar. Her kalp krizi kalp kasına zarar verir ve hasarın miktarı acil tıbbi tedavi almak için geçen sürenin uzunluğuna bağlıdır. Peki, kalp krizi nedir? Oksijen yönünden zengin kan akışının kalbe ulaşmadan önce kısıtlandığı veya kesildiği bir durumdur. Bunun sebebi genellikle koroner arterlerin daralması nedeniyle plak birikmesidir (ateroskleroz). Plak parçacıkları gevşeyip kırıldığında, etraflarında kan oluşur ve pıhtılaşır. Bu pıhtı daha sonra kan akışını tamamen bloke ederek iskemiye (Kan damarlarında, hücrelerin fonksiyonlarını devam ettirmesine yetecek kadar kan akımının olmaması) neden olabilir. (3) Kalbiniz iskemi nedeniyle hasar gördüğünde, kalp krizi (miyokard enfarktüsü olarak da bilinir) yaşanabilir. Bazı insanlar kalp krizinden önce çeşitli uyarıcı işaretler yaşasa da, kalp krizinin kök nedeni ateroskleroz ise, herhangi bir uyarı belirtisi yaşanmadan kalp krizi aniden ortaya çıkabilir. Kalp durması ile kalp krizi arasındaki farkı bilmek önemlidir. Oksijen bakımından zengin kan dolaşımında bir sorun olduğunda kalp krizi meydana gelirken, kalp durması anormal veya düzensiz kalp atışı veya aritmi gibi kalpteki elektriksel veya mekanik bir problemden kaynaklanır. (3) Kalp durması kalbin aniden durmasına neden olur ve kalp krizi de buna neden olabilir. Ölüm, kalp atmayı kestikten birkaç dakika sonra gerçekleşebilir. Hem kalp krizi hem de kalp durması tedavi edilebilir, ancak zaman esastır. CPR ve kalbi normal ritime geri döndürmek için defibrilatör kullanılması kalp durmasını tersine çevirebilir. Siz veya tanıdığınız birinin kalp krizi geçirdiğini düşünüyorsanız hemen 112’yi arayın. Kalp Krizi İşaret ve Belirtileri Kalp krizi belirtilerinin türü ve ciddiyeti kişiden kişiye ve cinsiyete göre değişir. Aşağıdaki belirtiler en yaygın görünenlerdir. (4) Kalp Krizi Belirtileri Göğüsten, boyuna, çeneye veya sırta doğru yayılan basınç, gerginlik, ağrı veya sıkışma hissi Mide bulantısı Hazımsızlık Mide ekşimesi Karın ağrısı Nefes darlığı Soğuk terleme Yorgunluk Baş dönmesi Ani baş dönmesi Kalp hastalığı, kadın ölümlerinde en önemli risk faktörlerinden biridir. Kadınlarda kalp krizi semptomları daha hafif olabilir ve birçok kadın belirtilerin yaşlanma, asit reflü veya grip gibi başka sağlık sorunlarıyla karıştırıyor. (5) Cleveland Clinic’e göre, kadınlarda kalp krizi öncesi belirtileri şunları içerebilir: (6) Sıradışı yorgunluk Terleme ve nefes darlığı Göğüsten çeneye, sırt veya boyuna yayılan ağrı. Kalp krizi kadınlarda Kadınlar için, kalp krizi belirtileri ile kaygı veya panik atak belirtileri arasındaki farkı anlamak bazen zor olabilir. Bu iki durum baş dönmesi, kalp çarpıntısı, ekstremitelerde (kollar ve bacaklar) uyuşma, titreme ve hatta bayılma gibi semptomlarla benzer şekilde ortaya çıkabilir. Bir kalp hastalığı veya kalp krizi geçmişiniz varsa, ayrıca anksiyete veya panik atak bozukluğunuz varsa, herhangi bir semptom yaşarsanız, acil tıbbi yardım almalısınız. (7) 40 yaşın altındaki erkeklerde kalp krizi belirtileri, yukarıda belirtilen genel semptomların çoğunu içerir. Bu demografi için asıl zorluk, görünüşte sağlıklı olan genç erkeklerin ani bir kardiyak olay veya SCE yaşayabilmeleridir. Bu en çok genç sporcularda görülmektedir. (8) Erken Uyarı İşaretleri Bazı hastalar kalp krizi geçirmeden önce uyarı işaretleri yaşayabilir. Egzersiz yaparken çabuk yorulma, göğüs ağrısı gibi belirtiler olabilir. Göğüs ağrıları yaşıyorsanız, mümkün olan en kısa sürede doktorunuzla konuşun. Kalp Krizi Nedenleri ve Risk Faktörleri En sık karşılaşılan kalp krizi nedeni, koroner arter hastalığı olarak bilinen, daralmış veya bloke olmuş bir damardır. Kalp krizi sırasında atardamarın daralmasına neden olan plak, kanı kolesterol ve plaktaki diğer elementlerle parçalar ve bulanıklaştırır. (4) Kalp krizi risk faktörleri Bu olay, sırayla, bir kan pıhtısı oluşmasına neden olabilir ve bu pıhtı, arterden kan akışını tamamen engelleyebilir. Ek olarak, koroner arter spazmı adı verilen daha nadir görülen bir durum, normal veya sağlıklı bir kan damarında veya ateroskleroz (damar sertleşmesi) ile engellenerek de oluşabilir. Bu spazm hayatı tehdit edici olabilir ve bazen kokain gibi yasal olmayan ilaçların kullanımıyla da gerçekleşir. Şiddetli bir spazm kalp krizine neden olabilir. (3) Daha da nadir görülen ise spontan koroner arter diseksiyonudur (yırtılma veya duvar katlarının birbirinden ayrılması). Bu nadir olay, koroner arter duvarında kendiliğinden yırtılma olduğunda meydana gelir. Erkeklerde, spontan koroner arter diseksiyonu genellikle aşırı eforla ilgilidir. Sağlıklı kadınlarda, bazı kanıtlar doğum sonrası veya adet döngüsü çevresinde meydana gelen spontan koroner arter diseksiyonu ile hormonal bir bağlantıya işaret etmektedir. (9) Kalp Krizi Risk Faktörleri (4) 45 yaş ve üstü erkekler 55 yaş ve üstü kadınlar Sigara içmek veya pasif içicilik Yüksek tansiyon Yüksek kan kolesterol seviyeleri Yüksek trigliserit seviyeleri Şeker hastalığı (Diyabet) Genetik faktörler Atriyal fibrilasyon (Kalp ritmi bozukluğu) Fiziksel aktivite eksikliği Fazla kilolu olmak Stres Uyuşturucu kullanımı Preeklampsi (Gebelik haftasından sonra tansiyonun yükselmesi, ödem ve idrarda protein kaçağı) öyküsü Lupus veya romatoid artrit dahil olmak üzere otoimmün hastalıklar. Kalp Krizi Geleneksel Tedavi Yöntemleri Kalp krizi belirtileri için, aşağıdaki teşhis testleri istenecektir: (10) EKG Kan testleri Göğüs röntgeni Ekokardiyogram Anjiogram Stres testi CT (Bilgisayarlı tomografi) MRG Acil bir durumda, aşağıdaki ilaçlar kullanılabilir: Aspirin Trombolitik Antiplatelet ajanları Kan inceltici ilaçlar Ağrı kesiciler Nitrogliserin Beta engelleyiciler ACE inhibitörleri Bazı durumlarda, koroner anjiyoplasti (stentli veya stentsiz) veya koroner arter bypass ameliyatı dahil cerrahi müdahale gerekli olabilir. Kalp Krizini İyileştirme ve Korunmanın Doğal Yolları Kardiyak Rehabilitasyon Temel Koşulların Yönetimi Sigara İçmeyi Bırakın Kilo Vermek – Sağlıklı Kiloyu Korumak Egzersiz Depresyon CoQ10 takviye alımı Kardiyak Rehabilitasyon Kalp krizi Kardiyak Rehabilitasyon Kalp krizi geçirdikten sonra, kardiyologunuz muhtemelen bir kalp rehabilitasyon programına katılmanızı önerecektir. Birçok hastane, kalp krizi mağdurlarının iyileşmesine yardımcı olmak için bu ayakta tedavi programını sağlamaktadır. Bu programlar, yalnızca iyileşmenize değil, gelecekteki kardiyak olaylar için riskinizi azaltmaya odaklanır. Seanslar genellikle duygusal ve zihinsel destek, fiziksel egzersiz ve kişiselleştirilmiş kalp sağlıklı gibi bir yaşam tarzı oluşturmaktan oluşur. (11) Temel Koşulların Yönetimi Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi altta yatan durumlar kalp krizi riskini artırır. Bu koşulların etkili bir şekilde tedavi edilmesi, iyileşme sürecinize yardımcı olabilir. Sigara İçmeyi Bırakın Sigara içiyorsanız, derhal bırakmalısınız. Sigara bırakma ile ilgili doktorunuzdan yardım isteyebilir destek programlarına katılabilirsiniz. Pasif içici olmaktan da kaçınmaya çalışın. Kilo Vermek – Sağlıklı Kiloyu Korumak Fazla kilonuz varsa, sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturarak fazla kilolarınızdan kurtulabilir, sağlıklı kilonuzu koruyabilirsiniz. Kilo verme ile ilgili orun yaşıyorsanız bir uzmandan yardım alabilirsiniz. Sağlıklı bir kiloda olmak ve bunu korumak daha iyi bir kalp sağlığı için oldukça önemlidir. Egzersiz Kalp krizi mağdurları, başka bir kalp krizi geçirme korkusuyla egzersiz yapmaya tereddüt ederler. Ancak, kardiyoloğunuz egzersiz yapmanın güvenli olduğunu belirlediğinde, tavsiyelerine uyun. Kendinize karşı nazik olun; Vücudunuz travmatik bir olaydan kurtuldu ve kalp krizi öncesi seviyelerde performans göstermeniz biraz zaman alabilir. (12) Depresyon Depresyon kalp krizinden sonra çok yaygındır ve belirtiler altı ay veya daha uzun sürebilir. Anksiyete, öfke, tahriş, kızgınlık ve zayıf özgüven de denklemin bir parçası olabilir. Konuşma terapisi, destek grubu, Roma papatyası esansiyel yağı, güneş ışığı ve nefes egzersizleri size yardımcı olabilir. İyileşme sırasında kendinize karşı nazik olun; zihin, beden ve ruhun iyileşmesini gerektiren bir süreç olduğunu unutmayın. CoQ10 takviye alımı Bir kardiyak olaydan sonra, başka bir kalp krizini önlemeye yardımcı olmak için statin verilebilir. CoQ10 takviyesi almak, kan basıncını düzenlemeye yardımcı olurken ilacın yan etkilerini azaltmaya da yardımcı olabilir. (14) Orta ile şiddetli kalp yetmezliği olan hastalarda yapılan iki yıllık umut verici klinik çalışmada, hastalara ya plasebo ya da CoQ10 takviyesi verildi. İki yılda, CoQ10 alan kişilerde önemli ölçüde daha az advers kardiyovasküler olay, daha düşük ölüm oranı ve daha az hastanede kalma süresi olduğu gözlemlendi. Araştırmacılar, daha iyi emilim oranları nedeniyle günde bir kez 200 miligramlık tek bir doz yerine günde iki kez 100 miligram alınmasını öneriyor. (15) Kalp Krizini Önleme: Kalbi Sağlıklı Tutmanın Doğal Yolları Amerikan Kalp Derneği’ne göre, kalp krizi geçiren 45 yaş ve üstü hastaların yaklaşık yüzde 20’si beş yıl içinde başka bir kriz daha yaşayabilir. Aşağıdaki sağlıklı yaşam tarzı ipuçlarını uygulamak, kalp sağlığını iyileştirebilir ve kalbinizin sağlığını koruyabilir. (17, 18) Kalbi Sağlıklı Tutmanın Doğal Yolları Kalp sağlığını destekleyen gıdalarla beslenin Bitter çikolatanın tadını çıkarın Fiziksel olarak aktif olun Düzenli olarak yoga yapın Omega-3 takviyesi alın Akupunktur Stres ve kaygı yönetimi Kalp Sağlığını Destekleyen Gıdalarla Beslenin Dünyanın en saygın kardiyoloji merkezlerinden biri olan Cleveland Clinic, kalp sağlığı için sağlıklı bir kiloya ulaşmanızı ve korumanızı önerir. (19) Her öğününüzde meyve ve sebze yemelisiniz. Turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler sağlığınız için oldukça faydalıdır. Her gün 25 gram ve daha fazla lifli meyve ve sebze tüketmeyi hedefleyin. Cleveland Clinic günlük olarak çözünen ve çözünmeyen liflerin bir kombinasyonunu tüketmenizi öneriyor. Çözünebilir lifler kategorisinde yulaf, mercimek, bezelye, keten tohumu, narenciye ve elma vardır. Çözünmeyen kategoride ise, kuru yemişler, bütün tahıl gevrekleri ve ekmek vardır. Haftada en az iki gün sebze bazlı protein yiyin. Hayvansal bazlı proteinli öğünleri mercimek, baklagiller, kinoa, kuru yemiş ve tohumlarla değiştirin. Kırmızı eti haftada bir öğünle sınırlayın. Haftada iki gün derisi olmayan serbest dolaşan tavuk eti yiyebilirsiniz. Haftada iki kez, omega-3 yağ asitleri bakımından zengin doğal avlanan balık yiyin. Alkolü alımını kontrollü yapmalısınız. Porsiyon kontrolü uygulayın. Bitter Çikolatanın Tadını Çıkarın Cleveland Clinic ayrıca kalp sağlığı için haftada birkaç kez bitter çikolata yemeyi önerir. Kakaonun acı tadı, kan basıncını düşürerek, beyne ve kalbe giden kan akışını iyileştirir ve kan trombositlerinin pıhtılaşma olasılığını azaltarak damar sağlığını iyileştirebilen flavanoller’e bağlıdır. (20) Bununla birlikte, çikolatanın işlenmesi arttıkça, sağlık açısından daha zararlı hale gelir. Düşük işlenmiş, organik bitter çikolataları tercih edin ve işlenmiş kakaodan üretilmiş çikolatalardan kaçının. Fiziksel Olarak Aktif Olun Günde sadece 30 dakika yürümek, atak ve felç riskini azaltabilir. Amaç, haftada en az beş gün, en az 30 dakika ılımlı aerobik aktivite yapmaktır. Kalp krizi geçirdiyseniz, herhangi bir çalışmaya başlamadan önce kardiyoloğunuza danışmalısınız. (5) Düzenli Olarak Yoga Yapın Yoga esneklik, güç, stres, depresyon ve anksiyete yönetimi için mükemmel olmakla kalmaz, aynı zamanda daha iyi kalp sağlığıyla da bağlantılıdır. Ve uzun süreli yoga uygulamaları genel sağlığı iyileştirmede rol oynayabilir. Klinik çalışmaların sistemik bir incelemesi, yoganın kan basıncını düşürerek, kolesterolü düşürerek, kilo vermeyi, trigliseritleri düşürerek ve kalp atış hızını artırarak kalp sağlığını iyileştirebileceğini bulmuştur. (21) Omega-3 Balık Yağı Takviyesi (günlük 1000 miligram) Balık yağı, genel kalp sağlığı için çok önemlidir. Trigliserid seviyelerinde artış, kilo kaybına yardımcıdır ve enerji artışı sağlar. Circulation dergisinde yayınlanan bir klinik araştırmaya göre, altı ay boyunca kullanılan yüksek doz Omega-3 yağ asitleri, kalp krizi geçmişi olan hastalarda bazı kalp sorunlarını iyileştirdiği görülmüştür. (22) Stres ve Kaygı Yönetimi Stres, depresyon ve anksiyetenin fiziksel ve duygusal sağlık üzerinde ciddi etkileri vardır. Sağlıklı beslenmenin yanı sıra düzenli egzersiz ve kaliteli uykuya ek olarak bilişsel davranış terapisi, meditasyon ve sanat terapisi gibi diğer aktiviteler de size oldukça yardımcı olabilir. Ayrıca, kaygı tedavisinin en doğal yollarından biri olan ashwagandha’nın stres, kaygı ve depresyon ile mücadele ettiği gösterilmiştir. Doktorunuza danıştıktan sonra günlük 300 miligram yüksek kaliteli ashwagandha takviyesi almayı düşünebilirsiniz. (24) Kalp Krizinde Alınması Gereken Önlemler Kalp krizi ölümcül olabilir. Diğer yaygın kalp krizi semptomlarına ek olarak göğüs ağrıları yaşıyorsanız hemen 122’yi arayın. Sağlıklı genç erkek ve kadınlarda, kalp krizi belirtileri ciddiye alınmalıdır. Cleveland Clinic’e göre, genç kadınlarda kalp krizi oranlarının arttığı, ancak hiçbir semptomun olmadığı sessiz kalp krizleri de artıyor. (25) Ailenizde koroner kalp hastalığı, şeker hastalığı veya yüksek tansiyon hastası varsa, doktorunuzla düzenli muayene hakkında konuşun. Kalp Krizi Belirtileri Hakkında Önemli Noktalar Kalp krizi dünyada ki bir çok ölümden kaynaklıdır. Kan akışı sınırlı olduğunda veya kalbe ulaşmadan kesildiğinde kalp krizi meydana gelir. Kalp krizi nedenleri arasında ateroskleroz, koroner arter spazmı veya spontan koroner arter diseksiyonu (SCAD) adı verilen nadir durum yer alır. Kalp krizi semptomları kişiden kişiye değişir ve kadınlar erkeklerden daha hafif semptomlar yaşayabilir. Kalp krizinden tamamen kurtulmak zaman alabilir ve iyileşmeye yardımcı olabilecek yaşam tarzı değişiklikleri yapmalısınız. Hazırlayan: Ahmet Baba Kaynak: www.mutluvesaglikli.com/kalp-krizi-nedir-belirtileri-tedavisi/