Kan pıhtısı, bir yaralanmadan sonra çok fazla kan kaybetmemenizi engeller, mikropların yaraya girmesini engeller ve yaranın iyileşmesini sağlar. Bununla birlikte, bazen bir yaralanma olmadığında kan akışında kan pıhtıları oluşur. Kan akışındaki pıhtılar, pulmoner emboli, koroner kalp hastalığı veya inme gibi tehlikeli komplikasyonlara yol açabilir. Kan, trombositler, proteinler ve hücreler birbirine yapıştığı zaman kan damarları duvarında veya kalpte kan pıhtılaşması (veya trombüs) oluşması mümkündür. Bununla birlikte, kan akışını durduran bir kan pıhtısı, hemen tedavi edilmesi gereken ciddi bir sağlık sorunudur. Neyse ki, kan pıhtıları en önlenebilir kan koşullarındandır. Aslında, basit yaşam tarzı değişiklikleri ile kan pıhtısı geliştirme şansınızı azaltabilirsiniz. Zaten bir kan pıhtısı varsa, kan incelticiler ve diğer geleneksel tedavi yöntemleri ile yapabileceğiniz bir takım şeyler vardır. Kan Pıhtısı Nedir? Bir kan pıhtısı yaralandığınızda aşırı kanamayı önler. Normalde, yaralandığınızda kan damarlarınız daralır. Daralmış kan damarları, kan akışını yaralanan dokuya indirir ve kan kaybını sınırlar. Ardından plazmadaki kan trombositleri ve proteinler kan damarlarının hasarlı bölgesine yapışır. Kanamayı azaltmak için bir araya toplanırlar. Küme, kan ve dokudaki 13 madde ile katılaşır. Bu maddeler pıhtılaşma faktörleridir. Tipik olarak, yaralanma iyileştikten sonra vücudunuz doğal olarak kan pıhtısını çözer. Bazen dış yaralar olmadığında veya doğal olarak çözünmediğinde, damarların iç kısımlarında pıhtılar oluşur. Eğer kan çok yavaş akar ve birikmeye başlarsa, çok sayıda trombosit bir araya toplanabilir, birbirlerine yapışabilir ve bir kan pıhtısı oluşturabilir. Damarlarınızın içinde kan pıhtıları bir sebep olmaksızın ortaya çıktığında ve doğal olarak çözünmediğinde, tıbbi müdahale gerektirebilir ve hatta komplikasyonlara neden olabilirler. (1) Yaygın Kan Pıhtılaşması Belirtileri Kan pıhtısı belirtileri, pıhtıların bulunduğu yere göre değişir. Amerikan Hematoloji Derneği’ne göre, belirli bölgelerde kan pıhtısı geliştiyse aşağıdaki belirtilerle karşılaşabilirsiniz: Kalpte Kan Pıhtısı Göğüste ağırlık veya ağrı, nefes darlığı, terleme, bulantı, baş dönmesi ve vücudun üst kısmında oluşan diğer rahatsızlıklar. Beyinde Kan Pıhtısı Yüzde, kollarda veya bacaklarda zayıflık hissi, görme problemleri, konuşma zorluğu, ani ve şiddetli baş ağrısı ve baş dönmesi. Akciğerde Kan Pıhtısı Keskin göğüs ağrısı, nefes darlığı, hızlı kalp atışı, ateş, terleme ve kanlı öksürük. Kol veya Bacaklarda Kan Pıhtısı Ani veya kademeli ağrı, şişme, hassasiyet ve sıcaklık. Karında Kan Pıhtısı Yoğun karın ağrısı, kusma ve ishal (2) Kan Pıhtılaşması Nasıl Olur? Damarlarda veya arterlerde(atar damar) kan pıhtıları oluşabilir. Her ikisi de, kanın vücut boyunca taşınmasına yardımcı olurlar, ancak farklı işlev görürler. Damarlar, oksijeni tükenmiş kanı vücudun organlarından uzağa ve kalbe geri taşıyan damarlardır. Anormal bir kan pıhtısı bir damarda oluştuğunda, kanın kalbe dönüşünü engelleyerek, pıhtıların arkasında kan biriktiğinde ağrıya ve şişmeye neden olabilir. Derin ven trombozu (DVT), vücudun büyük veya derin bir damarında oluşan bir kan pıhtısıdır. En derin damar kan pıhtıları alt bacak veya baldırlarda meydana gelir. Ancak, kol ya da pelvis gibi vücudun diğer kısımlarında da oluşabilirler. Derin bir damardaki kan pıhtısı kopar ve kan dolaşımına girdiğinde, gevşek pıhtılaşmaya emboli denir. Bir emboli, kalbin içinden geçtiği ve kan akışını bloke ettiği zaman akciğerlerdeki bir atardamarın içinden geçebilir. Bu pulmoner embolizm denen son derece tehlikeli bir durumdur. Pulmoner embolinin tipik belirtileri ani solunum güçlükleri, öksürme, kanlı öksürme ve göğüs ağrısını içerir. (3) DVT dünya çapında yaygın bir ölüm nedenidir. Bununla birlikte, her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde 900.000 kadar insanı etkiliyor ve 100.000 kadar insanı öldürüyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, DVT’si olanlarda, etkilenen uzuvda şişlik, ağrı, renk değişimi ve soyulma gibi uzun vadeli komplikasyonlar gelişebilir. (4) Damarlarda meydana gelen pıhtılaşma, arterlerde(atar damar) meydana gelenden farklıdır. Arterler, kalpten oksijeni ve besin açısından zengin kanı vücuttan diğer bölgelerine taşıyan kaslı damarlardır. Arterlerde pıhtılaşma genellikle ateroskleroz adı verilen atardamarların sertleşmesiyle ilişkilidir. Ateroskleroz, plak damarın iç kısmını daralttığında ortaya çıkar. Plak kolesterol, yağlı maddeler, hücresel atık ürünler, kalsiyum ve fibrin(Kanın pıhtılaşmasına yarayan albumin cinsinden bir madde.), kanda bir pıhtılaşma malzemesi oluşturur. Arterdeki geçit daralmaya başladığında, güçlü arteryel kaslar açıklıktan çok fazla basınçla kanı zorlamaya devam eder. Bu plağın kopmasına neden olur. Rüptürde(vücudumuzda bulunan herhangi bir yapının çeşitli etkenlerden ötürü gerilmesi neticesinde oluşan yırtık) salınan moleküller, arterde gereksiz bir pıhtı oluşturarak vücudun reaksiyona girmesine neden olabilir. Bu noktada, doku ve organlarınız artık yeterli kan almıyor ya da hiç kan almıyor olabilir. Çünkü bu tür kan pıhtıları genellikle koroner arterlerde veya kalbin içinde gelişir, kalp krizi veya felce neden olabilir. Aslında ateroskleroz, kalp hastalığının ve inmenin başlıca nedenidir. Batılılaşmış toplumlarda, tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 50’sinin altında yatan neden budur. (5) Kan Pıhtısı Türleri Venöz Kan Pıhtıları Kan akışı kısıtlı ve yavaşsa, kanın derin damarlarında kan pıhtıları oluşabilir. Bu, uzun bir süre hareketsiz kaldığınızda, ameliyattan sonra, uçakta veya arabada uzun bir yolculuk sırasında ya da uzun bir süre yatakta yatmanız gerektiğinde ortaya çıkabilir. Venöz (venlerde) kan pıhtılarının, belirli ameliyat veya travmalardan zarar görmüş damarlarda gelişmesi daha olasıdır. (6) Venöz kan pıhtıları geliştirme riskinizi arttıran diğer bazı faktörler arasında aile öykünüzde olan kan pıhtıları, yaş (60 yaş üstü), obezite, gebelik, sigara ve oral kontraseptifler sayılabilir. Kanser veya genetik koagülasyon bozuklukları gibi bazı ilaçlar veya hastalıklar da kan pıhtılaşması gelişme riskini artırabilir. Bu büyük risk faktörlerine odaklanan pek çok araştırma vardır. Çalışmalar, venöz kan pıhtılarının dünya çapında gebe ölümünün ana nedeni olduğunu göstermiştir. Gebe kadınlarda, karşılaştırılabilir yaştaki gebe olmayan kadınlara göre 5-10 kat artış riski vardır. (7) Östrojen ve progestojen oral kontrasepsiyon, venöz kan pıhtıları, kalp krizi ve felçte artış ile ilişkilendirilmiştir. İrlanda’daki Trinity Kolejindeki araştırmacılar bu tehlikelerin özellikle sigara içenlerde ve 35 yaşın üstündeki kadınlarda olduğunu bulmuşlardır. Bu oral kontraseptifler kan pıhtılaşması oluşumun yardımcı olan plazma fibrinojenini artırarak kan pıhtılaşmasını etkiler. (8) Araştırma ayrıca, kanserin venöz tromboembolizm (VTE) için en önemli kazanılmış risk faktörlerinden biri olduğunu göstermektedir. Bu, tümörün, hastanın vücudunun veya hastanın aldığı tedavilere bağlı olabilir. VTE aslında enfeksiyon geçirdikten sonra hastaneye yatırılmış hastalarda kanserin ikinci en önemli ölüm nedenidir. Çeşitli araştırmalardan elde edilen veriler, pankreas kanseri, lenfoma ve beyin kanseri olan kişilerin venöz kan pıhtıları geliştirme riskinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. (9) Nadir durumlarda, bir hava kabarcığı veya bir tümörün veya başka bir dokunun bir kısmı akciğerlere gider ve akciğerlerde bir kan pıhtısına neden olabilir. Akciğerlerdeki bir kan pıhtılaşması, pulmoner embolizmdir. Vücuttaki büyük bir kemik (uyluk kemiği gibi) kırılırsa, kemik iliğinden gelen yağ kan yoluyla geçerek akciğerlere ulaşabilir. Arteriyel Kan Pıhtıları Arteriyel pıhtıların nedenleri ve risk faktörleri arasında obezite, egzersiz eksikliği, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet ve sigara kullanımı yer alır. Yaşam tarzı değişiklikleri ve diyet değişiklikleri bu riskleri ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. Blood Transfusion’da yayınlanan bir araştırmaya göre, metabolik sendromlu kişiler aşağıdaki sağlık sorunlarından en az üçüne sahiptir: abdominal obezite, yüksek trigliseritler, HDL kolesterol, yüksek kan basıncı ve yüksek açlık glukozu. Arteriyel kan pıhtıları (aterotromboz) ile bu metabolik sendroma katkıda bulunanlar arasında bir ilişki olduğunu gösteren kanıtlar artmaktadır. Ayrıca, randomize kontrollü çalışmaların meta analizleri, gelişen arteriyel hastalık değişikliklerini azaltmaya yardımcı olabilecek üç sağlık değişikliği olduğunu ortaya koymuştur. Tansiyon ve kolesterolü normal düzeylere çekme ve sigarayı bırakma. (10) Araştırmalar, yaşla birlikte hem arter hem de venöz kan pıhtılaşması riskinde dramatik bir artış olduğunu göstermektedir. Bu damar duvarı hasarı, düzenli egzersiz yapmama, hareketsizliğin artması ve kan pıhtılaşmasının sistemik aktivasyonunun artmasına bağlı olabilir. (11) Atriyal fibrilasyonu olan kişilerde kalpte daha yüksek kan pıhtılaşması riski vardır. Atriyal fibrilasyon, kalbin iki odasının çok hızlı ve düzensiz şekilde atmasını içeren düzensiz bir kalp atışı türüdür. Bu, kanın kalpten hızlı ve istikrarlı bir şekilde akmasına izin vermez. Kan Pıhtılaşması İçin Geleneksel Tedavi Yöntemleri Kan pıhtıları için geleneksel tedaviler pıhtı ve sağlığınıza göre değişir. Bazı tedavi şekilleri: Antikoagülanlar Antikoagülanlar ve antiplatelet ajanlar, bir arter, damar veya kalpteki kan pıhtılaşmasını azaltır. Bu ilaçlar bazen “kan inceltici” olarak adlandırılırlar. Kanınızın pıhtılaşmasını önler veya mevcut pıhtıların büyümesini engeller. Antikoagülanların örnekleri arasında heparin, varfarin, dabigitran, apixaban ve rivoraxaban bulunur. Antikoagülanlar, baş dönmesi, kolayca morarma, baş ağrısı ve mide ağrısını içeren yan etkilere neden olabilir. Kan inceltici kullanırken, diğer ilaçlar ile (aspirin, Advil ve ibuprofen gibi) birlikte almayın, çünkü bu durum olumsuz etkilere neden olabilir. (12) Trombolitik Trombolitikler kan pıhtılarını çözer ve bir kan damarının tıkanmasının neden olduğu hasarı sınırlar. Trombolitik örnekleri, doku plazminojen aktivatörlerini, streptokinazı ve ürokinazı içerir. Bu ilaçlar bazen antikoagülanlarla birlikte verilir. Hemorajik inme, trombolitik ilaçların kullanılmasının nadir fakat ciddi bir komplikasyonudur. Kateterle Yönlendirilmiş Tromboliz Kateterle yönlendirilen trombolitik tedavi akut derin ven trombozu için cerrahi olmayan bir tedavidir. Kan pıhtılarını çözmek için kullanılır. İnce bir plastik tüp, trombolitik olarak adlandırılan pıhtı çözücü ilaçları doğrudan pıhtıya dağıtır. Bu prosedürün riskleri, tüpün vücuda girdiği yerlerde morarma, kanama veya şişmeyi içerir. Nadir durumlarda, bağırsaklarınızda, beyninizde veya başka yerlerde kanama gerçekleşebilir. (13) Cerrahi Trombektomi Cerrahi trombektomi, bir arter veya damarın içinden kan pıhtılaşmasını cerrahi olarak kaldırmak anlamına gelir. İşlem sırasında, bir cerrah bir kan damarı içine bir kesi yapar. Daha sonra cerrah pıhtıyı temizler ve kan damarını onarır. Bu tip cerrahinin riskleri arasında aşırı kanama, kan damarında hasar ve pulmoner emboli sayılabilir. (14) Kan Pıhtılaşması İçin Doğal Tedavi Yöntemi Yaşam Tarzı Değişiklikleri Beslenme Düzeninizi Değiştirin Hatırlayacağınız gibi, metabolik sendrom, kan pıhtılarının gelişimi ile ilişkilidir. Beslenmenizi sağlıklı bir kilo, daha düşük kolesterol, kan basıncı seviyelerini korumak, insülin duyarlılığını artırmak ve genel enflamasyonu azaltmak için değiştirmek son derece önemlidir. Koyu yapraklı yeşillikleri, renkli sebzeleri (sarı kabak, kırmızı biber ve mor patlıcan gibi), meyveleri, baklagilleri, tam tahılları (yulaf ezmesi ve kahverengi pirinç gibi) ve omega-3 gibi besinleri içeren şifalı yiyecekler yemeye odaklanın. Yabani yakalanmış somon, ceviz, keten tohumu ve otla beslenen sığır eti. Bu besinler vasküler sisteminizi aktif tutmaya, kalp sağlığınızı iyileştirmeye ve kilo vermenize yardımcı olur. Vücudunuza zarar veren yiyeceklerden de kaçınmanız gerekir. Bu gıdalar, suni tatlandırıcılar, diyet sodalar, trans yağlar (fırınlanmış ürünler gibi), rafine karbonhidratlar ve şeker içerir. Alkol tüketiminizi de sınırlandırmalısınız. (15) Aktif Olun Kan pıhtılarının oluşmasını önlemek için aktif kalmanız önemlidir. Düzenli egzersiz yaparak ve uzun süre hareketsiz kalmamamaya çalışın. (16) Günlük egzersiz süresinin en az 30 dakika olmasına (veya düşük tempoluysa 60 ile 90 dakika) özen gösterin. Ayrıca pliometrik eğitimi veya HIIT antrenmanları gibi daha kısa, ancak daha yoğun egzersizler yapmayı deneyebilirsiniz. Uzun bir süre boyunca otururken düzenli aralıklarla mola vererek hareket etmek de yararlıdır. Gün boyunca hareket etmeye ve vücudunuzu germeye çalışın. Kullandığınız İlaçları Değiştirmeyi Düşün Bazı ilaçlar kan pıhtılaşması için riskini artırabilir. Bu ilaçlar arasında hormon replasman ilaçları (genellikle menopoz veya postmenopozal kadınlarda kullanılır), doğum kontrol hapları, kan basıncını kontrol etmek için kullanılan ilaçlar ve kanser tedavisi ilaçları bulunur. İlaçlarınızın azaltılabileceğini veya herhangi bir sağlık sorununa katkıda bulunup bulunmadığını öğrenmek için doktorunuza düzenli olarak kontrol gittiğinizden emin olun. Halihazırda ilaç tedavisi gördüğünüz sağlık koşulları için doğal tedavileri araştırmak da sizin için yararlı olabilir. Sigarayı Bırakın Çalışmalar sigara içmenin veya elektronik sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanılmasının kan pıhtıları geliştirme riskini artırdığını göstermektedir. Risk fazla kilolu olmak gibi diğer risk faktörleri ile birleştirildiğinde daha da artar. (17) Hala sigara içiyorsanız, mümkün olan en kısa sürede bırakmayı denemelisiniz. Bırakmanın bazı yolları: bir destek grubuna katılmak, hipnoz ya da meditasyon yapmak ya da bırakmanın diğer etkili yolları hakkında doktorunuzla konuşabilirsiniz. Takviyeler Zerdeçal Zerdeçal, enflamasyonu azaltan ve doğal bir antikoagülan ve anti-trombosit tedavisi olarak işlev gören bir baharattır. 2012 yılında yapılan bir çalışma, zerdeçalda bulunan polifenolün curcumin uygulamasının antikoagülan aktiviteleri nedeniyle kan pıhtılarının gelişimini engellediği kanıtlanmıştır. (18) Antikoagülanlar gibi kan pıhtıları için kullanılan ilaçların çoğunun aksine, zerdeçal son derece büyük miktarlarda alınmadıkça bilinen hiçbir yan etkisi yoktur. Sarımsak Sarımsak, hem önleyici bir madde hem de kan pıhtıları dahil olmak üzere birçok kardiyovasküler ve metabolik hastalığın tedavisi için etkili olduğu kabul edilmektedir. Çalışmalar, çiğ sarımsağın plak oluşumunu tersine çevirmeye yardımcı olduğunu ve arterlerde yeni plak birikimini önlediğini göstermiştir. (19) Lisansüstü Tıp Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmada, günlük çiğ sarımsak tüketiminin serum kolesterolü azalttığı ve katılımcılarda pıhtılaşma süresinin ve fibrinolitik aktivitenin arttığı bulunmuştur. Aslında, çalışma sarımsağın trombositlerin önlenmesinde yararlı bir ajan olabileceğini kanıtlamıştır. (20) E Vitamini E vitamini iskemik kalp hastalığına ve felce karşı faydalı bir antikoagülandır(kanın pıhtılaşmasını önleyen madde). (21) Göğüs ağrısı, yüksek tansiyon ve tıkanmış veya sertleşmiş arterler gibi kalp ve kan damarları hastalıklarını tedavi etmek ve önlemek için kullanılır. Her gün E vitamini açısından zengin besinler yiyerek, E vitamini alımınızı arttırabilirsiniz. Badem, fındık, avokado, balkabağı, mango, ayçiçeği çekirdeği, brokoli, ıspanak, kivi ve domates doğal E vitamini kaynaklarıdır. Uçucu Yağlar Helichrysum (Ölmez Çiçek) Yağı Helichrysum’un topikal olarak uygulanması cildin yüzeyinin altındaki pıhtılaşmış kanı parçalayabilir. Helichrysum ayrıca, enflamasyonu azaltarak, düz kas fonksiyonunu artırır ve yüksek tansiyonu düşürerek kan damarlarının durumunu iyileştirmeye yardımcı olabilir. (22) Helisrysum esansiyel yağını, sirkülasyonu iyileştirmek, ağrıyı ve şişkinliği azaltmak için de kullanabilirsiniz. Kan Pıhtılaşması Nasıl Önlenir Zor veya ağrılı solunum, göğüs ağrısı veya sıkışma, omuzlarda, kollarda, sırtta veya çeneye uzanan ağrı, görmede ani değişiklikler, yüzde, kollarda veya bacaklarda uyuşma veya konuşmada zorluk çekiyorsanız acil yardım almalısınız. Kan pıhtılaşması varsa veya pıhtılaşma riski taşıyorsanız, doktor kontrolü altında doğal ilaçlar kullanmayı tercih edin. Kan Pıhtısı Hakkında Nihai Düşünceler Yaralandığımız da kan pıhtısı aşırı kanamayı önler. Tipik olarak, yaralanma iyileştikten sonra vücudumuz doğal olarak kan pıhtısını çözecektir. Bazen dış yaralanma olmadığında ya da doğal olarak çözünmediği zaman damarların içinde pıhtılar oluşabilir. Kan pıhtısı belirtileri, pıhtıların bulunduğu yere göre değişir. Bazı yaygın belirtiler arasında ağrı, şişlik, nefes darlığı, terleme ve bulantı bulunur. İki ana tip kan pıhtısı vardır, venöz kan pıhtıları ve arteryel kan pıhtıları. Venöz ve arteryel kan pıhtıları için ana nedenler ve risk faktörleri; hareketsizlik, yaş, genetik faktörler, sigara kullanımı, bazı ilaçları kullanmak, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, obezite ve egzersiz eksikliğidir. Antikoagülanlar ve trombolitik ilaçlar, kan pıhtılarını tedavi etmek için en sık kullanılanlardır. Kan pıhtıları geliştirme riskinizi azaltmaya yardımcı olmak için yaşam tarzı ve beslenme değişiklikleri yapmalısınız. Aktif kalmak çok önemlidir. Yararlı olabilecek bazı ek maddeler arasında E vitamini, zerdeçal ve sarımsak bulunur. Unutmayın, sigara içmemeniz veya herhangi bir tütün ürünü kullanmamanız da çok önemlidir. Hazırlayan: Ahmet Baba Kaynak: www.mutluvesaglikli.com/kan-pihtisi-neden-olur-tedavisi/