Karaciğer yağlanması hücrelerin normalden fazla yağ içermesi sonucu ortaya çıkan ve zamanla ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen bir hastalıktır, steatosis diye de adlandırılır. Geç teşhis edilmesi bazen siroza dönüşmesine neden olabilmektedir. Aşırı alkol tüketim, sigara, aşırı kilo, düzensiz beslenme, şeker, yüksek kolesterol karaciğer yağlanması riskini arttıran önemli unsurlardan sadece bir kaçıcıdır. Karaciğer yağlanmasının başlangıç aşamasında tespit edilmesi tedavi sürecini kolaylaştırır, bazen hastalığın sağlığı ciddi anlamda tehdit edecek seviyeye gelmesi yıllar sürebilir. Aşırı kilo kaybı, karın kısmında ağrı gibi belirtiler gösterdiğinde hastalık ileri seviyeye ulaşmıştır. Karaciğer Yağlanması Belirtileri Karaciğer yağlanmasının belirtileri başlangıç aşamasında hissedilemeyebilir, hissedilebilir belirtilerinin ortaya çıkmasını aylar hatta yıllar alabilir. Karaciğer yağlanmasının en önemli belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkün; Yorgunluk, Kilo kaybı veya iştah kaybı, Zayıflama, Mide Bulantısı, Zihin karışıklığı, konsantre bozukluğu, Sürekli yorgunluk hissi, Karın ortasında veya sağ üst kısmında ağrı, Karaciğer büyümesi, Genellikle boyun veya koltuk altı kısmında deri rengi değişikliği, Alkol alan kişilerde semptomlar daha ağır ve hissedilir olabilir Sıvı retansiyonu Kas kaybı İç kanama Sarılık (cildin ve gözlerin sararması) Karaciğer yetmezliği Karaciğer Yağlanmasını en çok tetikleyen faktörlerin başında alkol gelir. Bu yüzden tıp’da ‘‘ alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması’’ kavramı vardır. Yukarıda sıladığımız nedenler yanında yaş, diyabet, hiper tansiyon, obezite, hyperlipidaemaia, ilaçlar mide pypass ameliyatı gibi diğer nedenlerden kaynaklanabilir. Karaciğer Yağlanması Neden Olur? Karaciğer yağlanması, karaciğerin üzerinde biriken fazla yağın sebep olması ile oluşur. Normal şartlarda karaciğer üzerinde az miktarda yağ vardır fakat bu ciğere zarar vermez veya bir problem oluşturmaz fakat bu yağ miktarı çeşitli sebeplerden dolayı artar. Karaciğer Yağlanması nedenleri Şeker, yağ gibi oldukça yağlı fakat vitamin açısından hiçbir yararı olmayan gıdaların tüketiminin fazla olması Paketli hazır gıdalardan, hazır kekler vs. gibi şeylerin fazla tüketimi Hareket etmemek Alkol kullanımı Kortizon veya östrojen içeren ilaçların uzun süre kullanımı Hızlı diyetler yaparak hızlı kilo kaybetmek Yaşlanmaya başlamak Fazla kilolu olmak İnsülin direnci Hamilelik Fazlaca karbonhidrat tüketmek A vitamini fazlalığı Bazı hormonsal hastalıklar Vücuda alınan bazı enfeksiyonlar karaciğer yağlanmasını tetikleyebilir. Aşağıdaki bazı durumlarda karaciğer yağlanmasına neden olabilir; Yüksek kolestrol Kandaki trigliserit seviyelerinin yükselmesi Metabolik sendrom Fazla kilonun karın bölgesinde fazlalaşması Uyku apnesi İki tip diyabet Yüksek troid Ulenraktif hipofiz bezi Karaciğer Yağlanması Teşhisi Yazının başında birkaç defa değindiğinimiz önemli nokta karaciğer yağlanmasının başlangıç aşamasında fiziki belirtilerinin hissedilir düzeyde olmadığı yönündeydi. Fizki belirtileri ancak hastalığın ilerleyen dönemlerinde hissediliyor. Bu yüzden karaciğer yağlanmasının önceden belirlenmesi hastalığın tedavisini kolaylaştırmaktadır. Hastalığın belirlenmesi sürecinde sağlık uzmanları ve doktrar test, analiz yöntemleri kullanırlar. Bu testlerde karaciğerin etabından, fonksiyonlarına kadar geniş yelpazede organ incelenir. Teşhis esansında doktorunuz sizden CT veya MR isteyebilir. Eğer bütün bunlara rağmen doktorunuz teşhis koyamıyorsa biyopsi isteyebilir. Kesin teşhis konulduktan sonra, tedavi süreci başlar, eğer teşhis süreci uzun sürerse ve bu arada ağrıdan şikayetçiyseniz doktorunuz ağrı kesiciler önerebilir. Karaciğer Yağlanması Tedavisi Tedavi sürecinde sorun kilodan kaynaklanıyorsa, kilo vermeniz istenecektir, daha fazla hareket etmeniz ve egzersiz yapmanız önerilecek olanların başında geliyor. Eğer alkol kullanıyorsanız mutlaka bırakmanız istenilecektir ve bütün bunların yanında doktorunuz mutlaka bazı ilaçlar kullanmanızı önerecektir. Sağlık koşullarınızı da göz önünde bulundururarak karaciğer yağlanması tedavisinde bitkisel tedavi metodlarını da kullanabilirsiniz. Elma Sirkesi Elma sirkesi karaciğer yağlanmasına iyi gelen etkili bitkisel ilaçlardan birisidir. Karaciğerin etrafında biriken yağlardan kurtulmaya yardımcı olur ve kilo kaybını teşvik etmektedir. Ayrıca, karaciğerin sağlıklı şekilde çalışmasını teşvik eder, iltihabı giderir. Ilık bir bardak suya elma sirkesi ekleyin , isteğe bağlı olarak bir tatlı kaşığı bal ekleyin ve yemeklerden önce günde iki kere alın. Bu bitkisel ilacı birkaç ay boyunca kullanın. Limon Limon C vitamini, glutatyon denilen karaciğer enzimlerin, üretmeye yardımcı olan bir antioksidan açısından oldukça zengindir. Glutatyon, detoksifikasyon ile karaciğer yardımcı olur, toksinleri nötralize eder. Ayrıca, şimdiye kadar yapılan bir çok araştırma limonun karaciğer iltihabına karşı etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bir bardak suya yarım limon sıkın, birkaç hafta boyunca günde 3 kere için. Diğer bir seçenek ise, bir kavanoza 2-3 tane dioğranmış limon atın ve suyu düzenli olarak için. Karahindiba Karahindiba karaciğer yağlanmasını tedavi eden güçlü tonik olarak bilinir. Karaciğerde biriken yağları ortadan kaldırır ve karaciğerin fonksiyonlarını sağlıklı şekilde yürütmesini destekler. Bunun yanında yapılan bilimsel araştırmalar alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmalarını iyileştirmeye katkıda bulunduğu bilimsel olarak ıspatlanmıştır. Karaciğere ne iyi gelir sorusuna verilebilecek en iyi sevaplardan birisi karahindiba olabilir. Sıcak bir bardak suya 1 tatlı kaşığı kurutulmuş karahindiba kökü ekleyin. 10 dakika demlenmesini bekleyin, tatlandırmak için bir tatlı kaşığı bal ekleyerek günde 3 kere 2 hafta boyunca için. Ayrıca salataya taze karahindiba yaprakları ekleyebilir veya garnitür olarak pişmiş karahindiba yaprakları yiyebilirsiniz. Uyarı: Eğer şeker hastası veya hamile iseniz bu bitkiden uzak durmalısınız Yeşil Çay Uluslarası Moleküler Tıp Dergisinde 2013 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre, yüksek yoğunlukta kateşinler içeren yeşil çay alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasına faydalı olduğunu ortaya koymuştur. Yeşil çay karaciğerde depolanan yağ miktarının engellenmesine yardımcı olur ve karaciğer fonksiyonlarını iyileştirir. Ayrıca, düzenli yeşil çay tüketimi vücutta yağı azaltır. Karaciğer yağlanmasına yeşil çay iyi gelir, günde 3-4 bardak yeşil çay içmek faydalıdır. Yeşil çay aynı zamanda sıvı kabuller halinde ekstra kullanılabilir. Yalnız bu takviyeyi almadan önce doktorunuza danışın. Papatya Yapılan bilimsel çalışmalar papatya çiçeği ve tohumunun karaciğer yağlanmasına iyi geldiğini ortaya koymuştur. Karaciğer yağlanmasına neden olan yağları yakar. 5-6 tane kurutulmuş papatya tohumunuz iyice ezin ve taze limon suyu ile karıştırın. Bir ay boyunca günde 2 defa alın. Günde bir miktar bal ile papatya yemek karaciğer yağlanmasına iyi gelir. Bunların dışında düzenli yürüyüşler yapmak evde basit egzersizler karaciğer yağlanmasına iyi gelebilir. Ayrıca bol miktarda su tüketmeyi ihmal etmemelisiniz. Karaciğer yağlanmasına iyi gelenler Prof. Dr. Nurdan Tözün, alınabilecek 8 etkili önlemi anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu. Şekerli yiyecek ve içeceklerden kaçının! Her gün en az 45 dakika tempolu yürüyün Diyabet ve hipertansiyonunuzun tedavisini aksatmayın Şok diyetler karaciğeri yağlandırıyor, uzak durun! Masadan doymadan kalkın Mevsim sebzeleri tüketin Alkolden kaçının Bir fincan şekersiz kahve için Şekerli yiyecek ve içeceklerden kaçının! Gofret ve bisküviden krema ve mayoneze, baklava ve tatlılardan meşrubata dek pek çok ürünün içerisinde glikoz, fruktoz veya mısır şurubu gibi tatlandırıcılar bulunuyor. Oysa yapılan çalışmalar; bu tatlandırıcıları içeren yiyecek ve içeceklerin şişmanlığı tetiklediğini, insülin direnci yarattığını, ardından da kısır döngü halinde yağlanmayı daha da kötüleştirdiğini ortaya koyuyor. Hem ambalajlı ve katkı maddeleri içeren hazır gıdalardan hem de beyaz undan yapılmış yiyeceklerden kaçının. Basit karbonhidratlar yerine (Beyaz/esmer ekmek, pirinç, patates, un/mısır, pizza/makarna, cips, mısır gevreği, fruktoz içeren meyve suları, gazlı içecekler) kompleks karbonhidratları (tam buğday, tahıl, baklagiller, taze meyve, yeşil sebze) tercih edin. 5 Adımda Şeker Bağımlılığı’ndan Vazgeçin – Şekere Alternatif Besinler Her gün en az 45 dakika tempolu yürüyün. Özellikle gün boyu oturarak çalışıyorsanız daha fazla risk altındasınız. Gün içerisinde mutlaka hareket edin. Her gün en az 45 dakika düzenli ve tempolu yürüyüşe çok özen gösterin. Düzenli, tempolu yürüyüş yağlanmanın önemli ölçüde gerilemesine yardımcı oluyor. Karaciğer yağlanmasında önemli bir mekanizma olan insülin direncinin azalmasını sağlıyor. Bu da uzun vadede kalp ve damar hastalıklarından da koruyor. İmkanınız varsa pilates, aerobik, aletli jimnastik, yüzme ve egzersizin her türlüsü faydalı. Diyabet ve hipertansiyonunuzun tedavisini aksatmayın Karaciğer yağlanması ‘metabolik sendrom’ denilen hastalığın bir parçası. Eğer ailede diyabet, obezite ve bağışıklık sistemini ilgilendiren hastalıklar, hipertansiyon varsa mutlaka check-up’tan geçip bu hastalıkların kontrolünü sağlamak gerekiyor. Çünkü diyabetle, karaciğer yağlanması kol kola gidiyor. Hele şişmanlık da varsa bu durum daha da artıyor. Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar, karaciğer yağlanması ile kalp hastalıkları riskinin arttığına işaret ediyor. Ayrıca diyabet ve karaciğer yağlanması olanlarda siroz ve karaciğer kanseri gelişme riski de artıyor. Şok diyetler karaciğeri yağlandırıyor, uzak durun! Karaciğer yağlanmasına karşı fazla kilolardan kurtulmak şart. Ancak kesinlikle şok diyetlerden uzak durun. Şok diyetler karaciğer, kalp ve böbreklere zarar verirken ölüme bile yol açabiliyor. Üstelik hızlı, ani kilo kaybı sanılanın aksine yağlardan kurtarmıyor, bilakis karaciğere yağ asidi akımını artırarak kendi başına karaciğer yağlanmasına yol açabiliyor. Karaciğer yağlanması olan bir kişinin mevcut kilosunda yüzde 3 azalma sağlayabilmesi halinde karaciğer yağlanması gerilemeye başlıyor. Dengeli kilo verin. Masadan doymadan kalkın Prof. Dr. Nurdan Tözün “Baharla beraber seyahatler, iş yemekleri ve sosyal etkinlikler daha da artacağından, dışarıda daha fazla yemek durumunda kalabilirsiniz. İştah açıcı ve özendirici yiyeceklere karşı koymak şüphesiz her defasında kolay olmayacak. Ancak ‘bir kereden bir şey olmaz’ diyerek midenizi doldurmak yerine, gerek dışarıda gerekse evde masadan doymadan kalkın” diyor. Mevsim sebzeleri tüketin Sağlıklı ve dengeli beslenmeyle karaciğer yağlanmasını geriye çevirmek mümkün olabiliyor. Kırmızı etten fakir, balık eti, sebze ve meyveden zengin, tahıl ve süt ürünlerini içeren ve faydası tescillenmiş Akdeniz diyetini uygulayın. Hayvansal yağlardan, işlenmiş et ürünlerinden, aşırı karbonhidrattan kaçının. Meyveleri mutlaka aşırıya kaçmadan ve posası ile birlikte tüketin. Lifli gıdalar faydalı. Tavuğu derisi ile tüketmeyin. Yemeklere lezzet vermesi için katılan krema, mayonez gibi ürünlerden, hamur işlerinden, unlu ve şerbetli tatlılardan, abur cuburdan uzak durun. Alkolden kaçının Karaciğere en çok zarar veren ve karaciğer yağlanmasına yol açan temel etkenlerden biri alkol. Düzenli, uzun süreli (10 yıldan fazla) ve karışık alkol türlerini kullananlarda karaciğer yağlanması ciddi boyutlara ulaşıyor. Hele bu kişilerde kilo fazlalığının da olması karaciğer için tehlike çanlarının çaldığı anlamına geliyor. Alkol sonucu vücutta biriken toksinler, karaciğer hücrelerine zarar vererek siroz oluşmasını kolaylaştırıyor; siroz ve karaciğer yetmezliği gibi ölümcül sonuçlar doğurabilecek hastalıklara neden olabiliyor. Alkolden mutlaka kaçının. Bir fincan şekersiz kahve için Prof. Dr. Nurdan Tözün “Yapılan çalışmalar kahvenin; içerdiği kafeol, kafestol, karweol, polifenol ve melanoid gibi antioksidan ve iltihabı önleyici maddeler sayesinde karaciğerde yağlanma ve alkole bağlı karaciğer hasarına iyi geldiğini, siroz hatta karaciğer kanserini önlediğini ortaya koyuyor. Biz de bu konuyla ilgili Acıbadem Üniversitesi bünyesinde bir yıl boyunca gerçekleştirdiğimiz klinik çalışmada gördük ki 5 yıldan fazla düzenli kahve içen ve yağlı karaciğeri olan kişilerde, içmeyenlere göre hem karaciğer enzimleri daha düşük oluyor hem de yağlanmayla ilişkili bağ dokusu oluşumu daha az görülüyor. Yani günde bir fincan kahvenin karaciğerde kırk yıl hatırı var. Ancak kahvenin reflüyü artırdığı bilindiği için yine de hastaların doktorlarından vize almaları gerekiyor” diyor. Hazırlayan: Ahmet Baba Kaynak: www.mutluvesaglikli.com/karaciger-yaglanmasina-ne-iyi-gelir/