TC Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Yeşim Taşova, 'Marketten aldığımız paket ürünlerde virüs var mı, sebze meyveleri nasıl yıkamalıyız, asansöre, otobüse binince ne yapmalıyız, kıyafetlerimizde virüs var mı' gibi herkesin aklındaki sorulara yanıt verdi. PAKETLİ ÜRÜNLERİ SABUNLU SUYLA YIKAYALIM Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Yeşim Taşova, alışveriş yaptıktan sonra paketli ürünlerin sabunlu suyla yıkanması gerektiğini söylüyor. Alışveriş torbasından çıkardığımız paketli ürünleri sabunlu suyla yıkamak virüsün bulaşmasının önünde önemli bir önlem. BEZLE KURULAYALIM Daha sonra ürünleri temiz bir bezle kurutuyoruz. MEYVE VE SEBZELERİ TEK TEK YIKAYALIM Taşova, sebze meyvelerin ise her zamanki gibi yıkanıp kurutularak buzdolabına kaldırılabileceğini söylüyor. KOLONYA VE DEZENFEKTAN KULLANIN "Yüzde 60'tan 90'a kadar alkol derecesinin olması durumunda, bu "zarflı' bir virüs olduğu için bunu ortamdan uzaklaştırabiliyoruz, elimizi temizleyebiliyoruz. ELİNİZİ SIK SIK VE EN AZ 20 SANİYE YIKAYIN Hapşırma gibi bir şey olursa elimizin çok hızlı şekilde su ve sabunla en az 20 saniye yıkanmasını öneriyoruz. El hijyeni buradaki mücadelede en önemli unsur. HASTAYSANIZ MASKE TAKIN Her yerde maske takan insanları görüyoruz. Şimdi maskeyi biz Bilim Kurulu olarak hastaların takmasını istiyoruz. Yayılma söz konusu olduğu zaman özellikle riskli kişilerde olmak üzere. Eğer çok dip dibe metroya, otobüse biniliyorsa oradaki o kişiler de maske takabilir. MASKENİZE DOKUNMAYIN Maske taktığınız zaman asla o maskeye dokunulmaz, o maskeyi düzeltmek için dokunmamanız gerekir. Hele ki çevreye dokundunuz, masaya, sandalyeye, kapı koluna, ondan sonra da maskenize dokundunuz, önce kendinizi enfekte edersiniz. ELDİVEN TAKMAYA GEREK YOK Eldiven takanları görüyoruz. Eldivenle sadece kendini koruduğunu sanıyor ama kendini de korumuyor. Eldiven takan insan el hijyeni yapmıyor. Eldiven takan kişiler ne yapıyor? Ben havaalanında gördüm, eldiveni takıp o eliyle her tarafa dokunup sonra kendi maskesine dokunuyor. Kendilerini enfekte edecekler. Bu son derece önemli. Eldiven takmaya gerek yoktur. Yanınızda küçük bir kolonya taşıyın, dokunduktan hemen sonra sık sık el hijyeninizi sağlayın, en önemli şey budur. Eldiven kullanmayı bize (doktorlara) bırakın. Eldiven takan kişi elini yıkamıyor. ALIŞVERİŞTEN SONRA ELİNİZİ DEZENFEKTE EDİN Markette makarna paketine, domatese, çevreye dokundunuz, bundan sonra el hijyeninizi sağlayacaksınız. Buradaki en önemli unsur, onun üstünde taşıdığı virüsten ziyade sizin elinizi ne sıkılıkta yıkadığınızla alakalı. EVE GELİNCE ÜZERİNİZİ ÇIKARIP DUŞ ALIN İşten eve gelen kişinin hemen üstünü çıkarması, mümkünse bir duş almasında yarar var. Ayakkabılarla içeri girilmesin, istediğimiz bu. KIYAFETLERİNİZİ ASIP HAVALANDIRIN Eve gelip üzerinizden çıkardığınız kıyafetlerin yıkanabilenlerini mutlaka yıkayın. Ceket ve palto gibi kayafetleri hemen dolaptakilerin yanına asmayın. Bir askıya asıp açık havada birkaç saat bekletin. EVİNİZİ SIK SIK TEMİZLEYİN Evinizin temizliğini daha sık yapın. Hastaları, üst solunum yolu enfeksiyonu olanları evinize almayın. YAŞLI VE HASTALARI TEMASTAN KORUYUN Panik yapmadan, özellikle riskli grupları korumamız gerek. Biz ailemizle yaşlılarımızla bir arada yaşayan bir toplumuz. İngiltere gibi yaşlı vatandaşlara 'Gidin 4 ay torununuzdan uzak kalın' diyemiyoruz. Bir de akciğer hastalığı, yüksek tansiyonu olanlarla ve yaşlılarımızla temasın en aza indirgenmesi gerekiyor." CAP TELEFONLARIMIZI SİLELİM Taşova telefon temizliğine dikkat çekiyor. Artık tüm telefonlarda kap olduğunu söyleyen Taşova, alkol içeren el dezenfektanlarını sürerek bir mendil ya da pamuk yardımıyla telefonların sık sık temizlenmesi gerektiğini belirtiyor ve şunları söylüyor: "Biz hastanelerde, 'sık dokunulan yerleri temizleyin' deriz. Cep telefonu, bilgisayar tuşları gibi sık dokunulan yerlerin temizlenmesi gerekiyor. Telefonlarımız sık sık temizleyebiliriz. Neyle temizleyebiliriz? Mesela, alkol bazlı el dezenfektanını döküp. Hepsinde kılıf var zaten, ya da alkollü ıslak mendille silinebilir. Ama önce cebinizi kapayın." ASANSÖRDE SIRT SIRTA DURUN Asansörlerin her gün birkaç kez temizlenmesi gerekiyor. Asansöre mümkün olduğunca az binmeye çalışın. Bindiğinizde de yüz yüze değil sırt surta durmaya dikkat edin. Asansör tuşlanna bastıktan sonra ellerinizi dezenfekte edin. 14 KURALI UNUTMAYALIM -Ellerinizi sık sık su ve sabun ile en az 20 saniye boyunca ovalayarak yıkayın. -Soğuk algınlığı belirtileri gösteren kişilerle aranıza en az 3-4 adım mesafe koyun. -Öksürme veya hapşırma sırasında ağız ve burnu tek kullanımlık mendille kapatın. Mendil yoksa dirseğin iç kısmını kullanın. -Tokalaşma, sarılma gibi yakın temaslardan kaçının. -Ellerinizle gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmayın. -Yurtdışı seyahatlerinizi iptal edin ya da erteleyin. -Yurtdışından dönüşte ilk 14 günü evinizde geçirin. -Bulunduğunuz ortamları sık sık havalandırın. -Kıyafetlerinizi 60-90 derecede normal deterjanla yıkayın. -Kapı kolları, armatürler, lavabolar gibi sık kullandığınız yüzeyleri su ve deterjanla her gün temizleyin. -Soğuk algınlığı belirtileriniz varsa yaşlılar ve kronik hastalığı olanlarla temas etmeyin, maske takmadan dışarı çıkmayın. -Havlu gibi kişisel eşyalarınızı ortak kullanmayın. -Bol sıvı tüketin, dengeli beslenin, uyku düzeninize dikkat edin. -Düşmeyen ateş öksürük ve nefes darlığınız varsa, maske takarak bir sağlık kuruluşuna başvurun. NTV Sağlık