TOPLAMDA 56'YA ULAŞAN UÇUŞLAR, TAYVAN'IN KAYITLARINI TUTMAYA BAŞLADIĞI EYLÜL 2020'DEN BU YANA BİR GÜNDE TESPİT ETTİĞİ EN ÇOK SAYIDA UÇAĞIN KATILDIĞI "İHLAL" OLDU Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na (PLA) ait 52 savaş uçağının dün Tayvan’ın Hava Savunma Tanımlama Sahası (ADIZ) ilan ettiği bölgeye girmesinin ardından gece 4 uçağın daha bölgede seyrettiği bildirildi. Tayvan Savunma Bakanlığı, resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamada, 4 J-16 savaş uçağının gece saatlerinde hava savunma sahasının güneybatı bölümüne girdiğini duyurdu. Açıklamada, uçakların telsizle uyarıldığı, faaliyetlerini izlemek üzere sivil devriye uçakları ile hava savunma füze sistemlerinin devreye sokulduğu bildirildi. Bakanlık, dün Twitter'dan yaptığı açıklamada, gündüz saatlerinde 52 savaş uçağının ADIZ'ın güneybatı bölgesine girdiğini belirtmişti. Toplamda 56'ya ulaşan uçuşlar, Tayvan'ın kayıtlarını tutmaya başladığı Eylül 2020'den bu yana bir günde tespit ettiği en çok sayıda uçağın katıldığı "ihlal" oldu. Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilanının kutlandığı 1 Ekim Çin Ulusal Günü ve onu izleyen 2 günde toplam 93 uçak, Tayvan'ın ADIZ ilan ettiği bölgeyi ihlal etmişti. Tayvan Savunma Bakanlığı, 1 Ekim’de 38, 2 Ekim’de 39, 3 Ekim’de ise 16 savaş uçağının hava savunma tanımlama sahasına girdiğini bildirmişti. Çin'in Tayvan'ın ADIZ ilan ettiği bölgeye yönelik uçuşlarını, uçak sayısını artırarak sürdürmesi, bölgede gerilimin tırmandığının işareti olarak yorumlanıyor. ABD'DEN TEPKİ ABD, Çin Halk Kurtuluş Ordusu'na (PLA) ait 52 savaş uçağının, Tayvan’ın Hava Savunma Tanımlama Sahası (ADIZ) ilan ettiği bölgeye girmesini "provokatif" bir eylem olarak nitelendirerek, Çin'in Tayvan'a karşı tutumundan dolayı "endişeli" olduklarını bildirdi. Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, dünkü günlük basın toplantısında, "Çin'in Tayvan yakınlarındaki provokatif askeri eylemlerinden dolayı endişeliyiz. İstikrarı bozma riski taşıyan ve yanlış hesaplar içeren bu eylemler bölgesel barış ve istikrarı baltalamaktadır." ifadesini kullanmıştı. Çin'e Tayvan'a karşı askeri, diplomatik ve ekonomik baskı ve zorlamalara son verme çağrısı yapan Psaki, Tayvan'a olan desteklerini sürdüreceklerini ve bölgedeki gelişmeleri yakından izlediklerini kaydetmişti. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da önceki gün yaptığı açıklamada, Çin’in Tayvan çevresindeki askeri faaliyetlerinin, "provokatif olduğunu", "hesap hatası riski taşıdığını", "bölgesel barış ve istikrarı tehdit ettiğini" belirtmişti. ABD’nin Tayvan’a öz savunma kapasitesini koruması için yeterli desteği sürdüreceğini vurgulayan Price, "Pekin yönetimine Tayvan üzerindeki askeri, diplomatik ve ekonomik baskı ve zorlamalarına son vermeye çağırıyoruz." değerlendirmesinde bulunmuştu. ÇİN'DEN ABD'YE YANIT Öte yandan, Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Çunying, ABD Dışişleri Sözcüsü Ned Price'ın beyanına yanıt olarak yaptığı yazılı açıklamada, Tayvan'ın Çin'e bağlı olduğu ve ABD'nin bu konuda yorum yapma konumunda olmadığını belirterek, "ABD tarafının söz konusu beyanları 'tek Çin' ilkesini ve Çin-ABD ortak bildirisinde belirtilen şartları ihlal etmekte, son derece yanlış ve sorumsuz bir mesaj vermektedir." ifadelerini kullandı. ABD'nin uzun zamandır Tayvan'a silah satarak ve ada ile resmi ve askeri bağlarını güçlendirerek olumsuz eylemlerde bulunduğunu, ABD savaş uçaklarının adaya indiğini ve savaş gemilerinin sıklıkla Tayvan Boğazı'nda seyrettiğini vurgulayan Hua, "Bu provokatif eylemler Çin-ABD ilişkilerine, bölgesel barış ve istikrara zarar vermektedir. Çin bunlara karşıdır ve gerekli karşı tedbirleri almaktadır." değerlendirmesinde bulundu. Hua, Çin'in Tayvan'ın bağımsızlığına yönelik tüm girişimleri engellemek için gereken tedbirleri alacağını, ulusal egemenliğini ve toprak bütünlüğünü kararlılıkla koruyacağını vurguladı. BU YIL 200 GÜNDE İHLALLER TESPİT EDİLDİ Tayvan’ın resmi istatistiklerine göre, Çin savaş uçakları bu yıl 200 günde ADIZ’a yönelik ihlallerde bulundu. Tayvan, daha önce 15 Haziran'da 28, 5 Eylül'de 19, 16 Eylül'de 9 ve 23 Eylül'de de 24 savaş uçağının ADIZ'a girdiğini rapor etmişti. Uluslararası hukukta tanımı bulunmayan ve herhangi bir uluslararası otorite tarafından denetlenmeyen Hava Savunma Tanımlama Sahası (ADIZ), genelde ülkeler tarafından tek taraflı ilan ediliyor. Tanımlama sahası, ülkenin tanımlı hava sahasını ihlal niyeti olmayan sivil uçakları kapsamına almıyor ancak bölgeye giren askeri uçaklar potansiyel tehdit olarak değerlendirilerek uyarılıyor. Tarihteki ilk ADIZ, ABD Başkanı Harry Truman tarafından Kore Savaşı'nın başlamasının ardından ulusal acil durum düzenlemeleri kapsamında Aralık 1950'de ABD hava sahası için ilan edilmişti. Dünya genelinde 20'ye yakın ülkede, ADIZ tanımı bulunuyor. ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından çıkan iç savaşta Mao Zedong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etmesi üzerine Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintag) üyeleri, Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da devam ettiğini ileri sürerek bağımsızlık ilan etmişti. Bu girişim Çin tarafından kabul edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e kadar Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda Çin'i temsil etmişti. 1950'ler ve 1960'larda çok sayıda ülkenin diplomatik ilişki tercihini Çin Cumhuriyeti'nden Çin Halk Cumhuriyeti'ne çevirmesinin ardından 1971'de BM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin'in tek meşru temsilcisi kabul edilmesiyle Tayvan'ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale gelmişti. Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan’ın kendi topraklarının parçası olduğunu savunuyor. Çin, boğaz ve çevresindeki askeri varlığının yanı sıra Tayvan'ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik ilişkiler kurmasına, BM'de ve diğer uluslararası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor.