Kıbrıs Türk halkı 19 Ekim Pazar günü cumhurbaşkanı veya devlet başkanını seçmek için 11’inci kez sandığa gidiyor.
Kıbrıs Türk demokrasi tarihine, 11’inci kez yapılan devlet başkanlığı veya cumhurbaşkanlığı seçimi olarak geçecek seçimde 8 aday yarışacak.
1974 Barış Harekatı’nın ardından kendi devlet çatısı altında ilk devlet başkanlığı seçimini 20 Haziran 1976’da yapan Kıbrıs Türk halkı, 44 yıl içinde 2 kez Kıbrıs Türk Federe Devleti devlet başkanlığı; 8 kez de KKTC Cumhurbaşkanlığı için seçime gitti. 19 Ekim Cumhurbaşkanlığı seçimi, KKTC’nin 9. Cumhurbaşkanlığı seçimi olacak.
13 Şubat 1975’te kurulan Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkanlığı için 1976’da ve 1981’de yapılan seçimleri Rauf Raif Denktaş kazanırken, 15 Kasım 1983’te kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı için 1985, 1990, 1995 ve 2000 yıllarında yapılan seçimlerde sandıktan çıkan isim yine Denktaş oldu.
2005 Cumhurbaşkanlığı seçimini Mehmet Ali Talat; 2010 yılındaki seçimi Derviş Eroğlu, 2015’teki iki turlu seçimi Mustafa Akıncı kazandı. 2020’de 18 Ekim’de yapılan ikinci turda Mustafa Akıncı ile Ersin Tatar’ın yarıştığı seçimi 51, 74 oy oranıyla Ersin Tatar kazandı.
- 8 aday yarışacak
19 Ekim Pazar günü yapılacak KKTC Cumhurbaşkanlığı seçiminde 6’sı bağımsız 8 aday yarışacak.
Pusula’daki sırasıyla, Osman Zorba (Kıbrıs Sosyalist Partisi), Tufan Erhürman (Cumhuriyetçi Türk Partisi), Arif Salih Kırdağ (Bağımsız), Ahmet Boran (Bağımsız), Mehmet Hasgüler (Bağımsız), İbrahim Yazıcı (Bağımsız), Hüseyin Gürlek (Bağımsız) ve Ersin Tatar (Bağımsız), KKTC seçmeninden 5 yıl süreyle Cumhurbaşkanı olmak için oy isteyecek. Anayasa’nın 99. maddesine göre, Cumhurbaşkanı seçilebilmek için seçimde kullanılan geçerli oyların yüzde 50’sinden bir fazlasını almak gerekiyor. Adaylardan hiçbiri bu oy oranına ulaşamazsa, seçim ikinci tura kalacak ve bir hafta sonra en çok oyu alan iki aday arasında seçim yapılacak.
- Ağırlıklı olarak bağımsız…
KKTC Cumhurbaşkanlığı seçiminde bu yıl 8 adaydan 6’sı bağımsız olarak yarışa katılıyor.
11 adaylı 2020’deki cumhurbaşkanlığı seçimine kıyasla aday sayısında bu sefer düşüş var. Sadece 3 adayın yarıştığı 1990 seçimleri ise en az adaylı seçim oldu.
- Şimdiye dek 3 kadın aday var
Devlet başkanlığı/cumhurbaşkanlığı seçim tarihi boyunca sadece 3 kadın aday listelerde yer aldı. 1976’da, 1981’de ve 1985’te Dr. Servet Sami Dedeçay; 2005’te Zehra Cengiz, 2015’te ise Sibel Siber, Cumhurbaşkanlığı’na aday olan kadınlar.
Bu yılki seçimde 8 adayın tümü de erkek.
- 2. tura kalan seçimler…
Cumhurbaşkanlığı seçim tarihinde ikinci tura kalan dört seçim oldu.
1995 yılındaki seçimde Rauf R. Denktaş ve Derviş Eroğlu ikinci tura kalırken, ikinci turun galibi Denktaş oldu.
2000 yılındaki Cumhurbaşkanlığı seçiminde de ilk turda hiçbir aday oyların yarıdan bir fazlasını alamadı. En çok oyu alan adaylar yine Denktaş ve Eroğlu olurken, ikinci tur Eroğlu’nun adaylıktan çekildiğini açıklaması üzerine yapılmadı ve Yüksek Seçim Kurulu, Denktaş’ı seçilmiş ilan etti.
2015’te ikinci tur Derviş Eroğlu ve Mustafa Akıncı arasında yapıldı ve sandıktan Akıncı çıktı.
2020’de ise Mustafa Akıncı ile Ersin Tatar’ın yarıştığı ikinci turun galibi Tatar oldu.
- Denktaş 6 kez aday oldu, 6 seçimi de kazandı
Merhum Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş, devlet başkanlığı veya cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en fazla aday olan ve katıldığı tüm seçimleri kazanan isim unvanını taşıyor.
Denktaş, aday olduğu 1976, 1981, 1985, 1990, 1995 ve 2000 yıllarındaki seçimlerde sandıktan çıkmayı başardı.
Denktaş’ı 5’er kez aday olan Derviş Eroğlu ve Ayhan Kaymak isimleri izliyor.
Derviş Eroğlu, 1995, 2000, 2005 ve 2010 seçimlerine UBP adayı olarak katılırken, 2015’te bağımsız aday olarak yarıştı. Eroğlu, 2010 seçiminden gelip ayrıldı.
Ayhan Kaymak, 1985, 1995, 2000, 2005 ve 2010 yıllarındaki seçimlerde bağımsız aday oldu.
- Kırdağ 5. kez aday….
19 Ekim’deki seçim, hem Ersin Tatar’ın hem de 2020’deki seçimlerde 21,67 oranında oy alarak ikinci tura kalma şansı elde edemeyen CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman’ın ikinci cumhurbaşkanlığı seçimi. 2020’deki seçimlerde 0,25 oy alan, KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 5. kez aday olacak isim ise Arif Salih Kırdağ.
- 1976’dan bugüne adaylar…
TAK muhabirinin Yüksek Seçim Kurulu’nun verilerinden derlediği bilgilere göre, 1976’dan bugüne kadarki devlet başkanlığı ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olanlar, aldıkları oylar, seçmen sayıları ve katılım oranları şöyle:
-20 Haziran 1976 KTFD Devlet Başkanlığı seçimi…
Dr. Mustafa Şevki Lusignan (bağımsız-427), Dr. Servet Sami Dedeçay (bağımsız-423), Rauf Raif Denktaş (UBP-41 bin 242), Ahmet M. Berberoğlu (CTP-11 bin 739)
Kazanan: Rauf R. Denktaş. Seçmen sayısı 75 bin 781, geçerli oy pusulası sayısı 53 bin 841, seçime katılım oranı yüzde 88.6
-28 Haziran 1981 KTFD Devlet Başkanlığın seçimi
Dr. Servet Sami Dedeçay (bağımsız-180), Hüsamettin Tanyar (Demokratik Halk Partisi-3354), Ziya Rızkı (Toplumcu Kurtuluş Partisi-21483), Rauf R. Denktaş (Ulusal Birlik Partisi-36386), Özker Özgür (Cumhuriyetçi Türk Partisi-8958)
Kazanan: Rauf R. Denktaş. Seçmen sayısı 84 bin 693, geçerli oy pusulası sayısı 70 bin 361, seçime katılım oranı yüzde 74.8
-9 Haziran 1985 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi
Alpay Durduran (TKP-7520), Özker Özgür (CTP-14412), Rauf R. Denktaş (bağımsız-55349), Dr. Servet S. Dedeçay (bağımsız-514), Ayhan Kaymak (bağımsız-337), Arif H. Tahsin Desem (bağımsız-694)
Kazanan: Rauf R. Denktaş. Seçmen sayısı 94 bin 277, geçerli oy pusulası sayısı 78 bin 826, seçime katılım oranı yüzde 85.7
-22 Nisan 1990 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi
Rauf Denktaş (bağımsız-61404), İsmail Bozkurt (bağımsız-29568), Alpay Durduran (YKP-1157)
Kazanan: Rauf R. Denktaş. Seçmen sayısı 101 bin 172, geçerli oy pusulası sayısı 92 bin 129, seçime katılım oranı yüzde 93.48
-15 Nisan 1995 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi
Sami Güdenoğlu (bağımsız-132), Özker Özgür (CTP-17627), Mustafa Akıncı (TKP-13233), Ayhan Kaymak (bağımsız-349), Alpay Durduran (Yeni Kıbrıs Partisi-1628), Dr. Derviş Eroğlu (UBP-22450), Rauf R. Denktaş (bağımsız-37563)
Seçim ikinci tura kaldı. Seçmen sayısı: 113 bin 398, geçerli oy pusulası sayısı 92 bin 982, katılım oranı yüzde 85.13
2. tur: 22 Nisan 1995- Derviş Eroğlu (UBP-31972), Rauf R. Denktaş (Bağımsız-53235)
Kazanan: Rauf R. Denktaş. Seçmen sayısı 113 bin 440, geçerli oy pusulası sayısı 85 bin 207, katılım oranı yüzde 80.12.
-15 Nisan 2000 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi
Arif H. T. Desem (Yurtsever Birlik Hareketi-2545), Mehmet Ali Talat (CTP-9834), Ayhan Kaymak (bağımsız-369), Mustafa Akıncı (TKP-11469), Rauf R. Denktaş (bağımsız-42820), Turgut Afşaroğlu (bağımsız-553), Şener Levent (bağımsız-899), Dr. Derviş Eroğlu (UBP-29555)
Seçim ikinci tura kaldı. Seçmen sayısı 126 bin 675, geçerli oy pusulası sayısı 98 bin 44, seçime katılım oranı yüzde 81.02.
2. tur, UBP adayı Derviş Eroğlu’nun adaylıktan çekildiğini açıklaması üzerine yapılmadı ve YSK, Rauf R. Denktaş’ı cumhurbaşkanı ilan etti.
-17 Nisan 2005 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi
Zehra Cengiz (Kıbrıs Sosyalist Partisi-439), Dr. Mustafa Şenol Arabacıoğlu (Demokrat Parti-13302), Nuri Çevikel (Yeni Parti-4816), Mehmet Ali Talat (CTP-55945), Dr. Derviş Eroğlu (UBP-22874), Hüseyin Angolemli (TKP-1054), Ayhan Kaymak (Bağımsız-168), Arif S. Kırdağ (Bağımsız-309), Zeki Beşiktepeli (Bağımsız-1725)
Kazanan: Mehmet Ali Talat. Seçmen sayısı 147 bin 823, geçerli oy pusulası sayısı 100 bin 632, seçime katılma oranı yüzde 69.58
-18 Nisan 2010 KKTC Cumhurbaşkanlığı seçimi
Mustafa Kemal Tümkan (Bağımsız-964), Dr. Derviş Eroğlu (UBP-61422), Arif S. Kırdağ (Bağımsız-520), Mehmet Ali Talat (Bağımsız-52294), Zeki Beşiktepeli (Bağımsız-1967), Ayhan Kaymak (Bağımsız-168), Tahsin Ertuğruloğlu (Bağımsız-4647)
Kazanan: Derviş Eroğlu. Seçmen sayısı 164 bin 72, geçerli oy pusulası sayısı 121 bin 982, seçime katılım oranı yüzde 76.3
-19 Nisan 2015 Cumhurbaşkanlığı seçimi
Mustafa Onurer 428 (yüzde 0.40), Sibel Siber 24,271 (yüzde 22.53), Kudret Özersay 22,895 (yüzde 21.25), Derviş Eroğlu 30,328 (yüzde 28.15), Mustafa Ulaş 259 (yüzde 0.24), Mustafa Akıncı 29,030 (yüzde 26.94), Arif Salih Kırdağ 530 (yüzde 0.49). Seçmen sayısı 176 bin 916, geçerli oy pusulası sayısı 107 bin 741, seçime katılım oranı 62.35. Seçim en çok oyu alan Eroğlu ve Akıncı arasında ikinci tura kaldı.
-2. Tur 26 Nisan 2015
Mustafa Akıncı 67,032 oy- yüzde 60,50; Derviş Eroğlu 43,763 oy yüzde 39.50.
Toplam seçmen sayısı 176 bin 980, geçerli oy pusulası sayısı 110 bin 795, seçime katılım oranı yüzde 64.12.
-11 Ekim 2020 Cumhurbaşkanlığı seçimi
Ersin Tatar 35,872(yüzde 32,34), Tufan Erhürman 24,075 (yüzde 21,71), Erhan Arıklı 5,999 (yüzde 5,41), Fuat Çiner 329 (yüzde 0,30), Arif Salih Kırdağ 282 (yüzde 0,25), Ahmet Boran 84 (Yüzde 0,08), Mustafa Ulaş 69 (yüzde 0,06), Alpan Uz 155 (yüzde 0,14), Kudret Özersay 6,365 (yüzde 5,74), Mustafa Akıncı 33,058 (Yüzde 29,80), Serdar Denktaş 4,627 (yüzde 4,17). Kayıtlı seçmen sayısı 198 bin 957, oy kullanan seçmen sayısı 115 bin 966, geçerli oy pusulası sayısı 110 bin 91, seçime katılım oranı yüzde 58,29. Seçim en çok oyu alan Tatar ile Akıncı arasında ikinci tura kaldı.
-2. Tur 18 Ekim 2020
Ersin Tatar 67,322 (yüzde 51,69), Mustafa Akıncı 62,910 (yüzde 48,31).
Kayıtlı seçmen sayısı 199 bin 029, oy kullanan seçmen sayısı 133 bin 931, geçerli oy pusulası sayısı 130 bin 232, seçime katılım oranı yüzde 67,29.
