Kendine özgü, çok yönlü, iz değil izler bırakan bir değerimizin ve bir dostun, Neriman Cahit’in aramızdan gidişini yüreğimin ta derinliklerinde duydum. Oysa sonsuzluğa göçtü. O kadar çok iz bıraktı ki silinmez. Sivil toplumda, özel yaşamda, evde, seyahatte, eylemde çok birlikte olduk. İzmir’de kol kola kenetlenerek “İzmir Dağları”nı haykırarak yürüdük birlikte! Nasıl bir enerji yüklüydü anlatılmaz. Her zaman söyleyecek sözü, yapacağı bir şey vardı. Kolayca cesaret edilmeyecek hususları şak diye dile getirdi, tabuları yıktı.
***
Öğretmenliği/eğitimciliği yanında, edebiyatın, araştırmacı gazeteciliğin, sendikacılığın, demokrasi ve özgürlük mücadelesinin, kadın hakları ve çalışmalarının içinde oldu. Şiirleri, Kıbrıs ve Türkiye’de çeşitli gazete ve dergilerde yayımlandı. Değişik gazetelerde köşe yazısı, röportaj, araştırma, sanat sayfası, kadın sayfası ve çevre sayfası yaptı. Yazdıklarının bir bölümü İngilizce, Rumca, Hintçe ve Makedonca’ya çevrildi. 11 ödül ve “Basın Şeref Kartı” sahibi, “Kadın Araştırmaları Merkezi” kurucu üyesidir.
Bir kez daha anımsatmak amacıyla, eserlerini sayfamda da paylaşıyorum: KTÖS Mücadele Tarihi (1987, İnceleme); Sıkıntıya Vurulan Düğüm - İki Cilt (1988 Şiir); Çocuklarımız ve Cinsellik (1990, İnceleme); Konu: Kadın (1990, İnceleme-Araştırm-Makale-Şiir); Ayseferi (1995, Şiir); Ölümüne Bir Yolculuktu (1996, Biyografi); Ziya Rızkı (1996, Biyografi); Yoluna Buyruk (1998, Gezi Yazıları) Anasu (2000, Şiir), Eski Lefkoşa Kahveleri ve Kahve Kültürü (2001, İnceleme); Güldamlası (2002, Araştırma).
Konu, içerik ve kapsam bakımından ne çok ve değişik şeyler kaleme almış Neriman Hocanım. Bu arada gazete dergi köşelerinde kalmış, ulaşılması zor nice nice çalışmasını da unutmamak gerekir.
***
Neriman Cahit’in her eseri, her çalışması üstüne çok şeyler söylenebilir. Bir gazete yazısında tümünü ele alma olanağım yok ama en azından onun “Araplara Satılan Kızlar” kitabından kısaca söz etmek istiyorum. 684 sayfa olan kitap 2010’da yayımlandı. Kitapta, -bazılarının öve öve bitiremediği- İngiliz Sömürge Yönetimi Dönemi’nde ve bu yönetimin bilgisi içinde yaşanan “Araplara satılan kızlar” trajedisi; belgeler, resimler, tanıklıklar ve yaşayanlarla ailelerinin anlatımlarıyla su yüzüne çıkarılır. 1920-1950 arasında zengin Araplar’a eş olarak “satılan” 12-14 yaşlarındaki yaklaşık dört bin kızın trajedisi, Kıbrıs Türkleri’nin yakın tarihinin önemli ve unutulmaması gereken olaylarından birisidir.
Konu ile ilgisi ve araştırmaları 1960’lara kadar geriye giden Neriman Cahit, bir tesadüf eseri Ürdün’e kadar giderek hayatta olan bu “kızlardan” bazılarını bularak kendileri ve aile bireyleriyle konuştu. Anılar, anlatılar, yaşanmışlıklar yanında, Kıbrıs Türkü’nün o yıllarda öz çocuklarını satmasına neden olan sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel ortam ve koşulları da ele aldı. Konu ile ilgili demeçlere, yayınlara, basın haberlerine de yer verdi. Konu ile ilgili kitap ve röportajlardan detaylı alıntılar da var eserde!.
Şunu da belirteyim ki Araplara Satılan Kızlar konusu ile ilgili başka çalışmalar, akademik tezler, edebi eserler de var. Hepsi çok kıymetli ama konu Neriman Cahit’in eseri olduğu için çok kapsamlı ve içeriği zengin bir çalışma olduğunu belirtmem gerekir.
***
Neriman Cahit, edebiyatçı olarak şiirleri, denemeleri, gezi notları, araştırma ve yaşantı nitelikli eserleri yanında, öğretmenliği/eğitimciliği, araştırmacı gazeteciliği, sendikacılığı, çevreciliği, demokrasi ve özgürlük mücadelesi, kadın hakları ve çalışmaları ile de toplumsal belleğimize içerik ve zenginlik kattı. Kitaplaşmamış çok sayıda çalışması da var. TMT ile ilgili kapsamlı çalışmalarından birisi de bunlar arasında! Toplum belleği için zenginlik ifade eden bu çalışmaların bir biçimde kitaplaşarak kütüphanelere girmesi, Neriman Cahit için yapılacak bir kadirşinaslık ve vefa borcudur.
Başlarken dediğim gibi, kendine özgü, çok yönlü, iz değil izler bırakan değerli dostum Neriman Cahit’in aramızdan gidişini, yüreğimin ta derinliklerinde duydum. Ona rahmetler dilerim. Başta ailesi ve yakınları hepimizin başı sağ olsun!
Neriman Cahit De Sonsuzluğa Göçtü
İsmail BOZKURT
Yorumlar